Hoe biechten? Tips voor mensen voor wie dit niet evident is (1/3)

Kardinaal Carlo Maria Martini sj was aartsbisschop van Milaan. Hij was een vermaard exegeet en spirituele meester met een grote pastorale bekommernis en ervaring. In onderstaande tekst geeft hij enkele waardevolle tips over “Hoe biechten?”. Vermits de tekst tamelijk lang is, heb ik hem opgedeeld in drie stukken.

HOE BIECHTEN?

SUGGESTIES VAN KARDINAAL CARLO MARIA MARTINI SJ

Inleiding

Op dit ogenblik verkeert het sacrament van de biecht in de Kerk in crisis. We zijn ons hier allemaal van bewust. Men zegt dat de biechtstoelen leeg zijn, maar dat zijn ze aan de beide kanten: aan de ene kant ontbreken de biechtelingen, aan de andere kant de priesters. Er was een tijd dat de priester urenlang wachtte in de biechtstoel; toen kwam de tijd dat hij zich niet schuldig kon voelen wanneer er niemand biechtte; tegenwoordig praat men veel over de biecht maar niemand komt opdagen. Je kunt dus spreken van een geleidelijke verwijdering en de gelovigen zijn hier niet altijd de oorzaak van. Het gebeurt dat priesters laten doorschemeren dat het beter is minder vaak te biechten.

Dit alles is misschien wel nuttig, want het is een gezonde crisis die voortkomt uit de weigering mee te gaan in een te groot formalisme in de manier waarop het sacrament van de verzoening wordt ontvangen en gegeven. Een manier die uiteindelijk zowel de priester als de biechteling verafschuwt – hoewel sommigen de gewoonte van de regelmatig terugkerende biecht heldhaftig volhouden. Zo is de stand van zaken en de Kerk zoekt naar nieuwe wegen om de biecht vorm te geven. We zitten in een fase van uitzuivering. Pogingen om een puur formele praktijk achter ons te laten vind ik prijzenswaardig.

Maar aan de andere kant is er ook het risico dat we een essentieel punt van de pedagogie van de Kerk verliezen, een essentieel onderdeel van ons leven als gedoopte. Dit leven is er een van zondaars die, afhankelijk van Gods genade, een weg gaan in de richting van de definitieve wederopstanding. Daarom kun je zeggen dat het mysterie van de boetedoening werkt in ons. Beweren er geen behoefte aan te hebben betekent in feite je buiten de realiteit plaatsen. Als de pogingen om puur formalisme achter ons te laten zouden leiden tot een einde van de praktijk van de biecht, dan zou dat een slechte ontwikkeling zijn: we zouden dan niet meer in waarheid leven, niet voor God en ook niet voor onze medemensen.

Van de biecht naar het verzoeningsgesprek
Ik wil hier geen pastoraal theologisch onderzoek doen, alleen maar enige suggesties geven aan hen die misschien op een gegeven moment steeds minder frequent zijn gaan biechten zonder na te gaan waarom. Een puur formele praktijk zullen zij niet opnieuw oppakken omdat dit hen tegen de borst stuit. Ik zou graag het volgende willen voorstellen uitsluitend omdat het mij persoonlijk geholpen heeft. Iedereen kan op zijn of haar beurt delen wat hij of zij als positief ervaren heeft. Ik vroeg me af - toen ik eens een ongemakkelijk gevoel overhield aan een snel afgeraffelde biecht - of de Heer me niet uitnodigde om wat ruimer de tijd te nemen en me wat meer rust te gunnen tijdens de biecht.

Dit kan paradoxaal lijken, maar het gebeurt dat schijnbare tegenstrijdigheden ons helpen uit bepaalde impasses te komen. Zo ben ik, met de hulp van iemand anders, van de biecht overgegaan op wat ik een verzoeningsgesprek noem. Trouwens, een dergelijk verzoeningsgesprek doet eigenlijk niets anders dan de aanwijzingen uitwerken die in de laatste versie van het boeteritueel gegeven zijn. Dit ritueel is ontwikkeld door de Heilige Stoel en door de bisschoppenconferenties toegepast en laat de mogelijkheid om gebeden en schriftlezing in te lassen in ruime mate toe.

Volgens mij gaat het allereerst om een dialoog met een broeder die de Kerk vertegenwoordigt, dus een priester, en in wie ik de directe afgevaardigde van God zie. De dialoog vindt plaats door samen te bidden en al doende leg ik hem voor wat ik voel op dit moment; ik presenteer mezelf zoals ik ben voor de Kerk en voor God.