Eerste taak van jezuïeten is "helpen van de zielen": wat wil dát zeggen? - een serie van Jos Moons (3/6)

 

In deze tekst beschrijft Jos Moons sj de eigenheid van het leven van de jezuïeten. Dit artikel verscheen voorheen in het Benedictijns tijdschrift (nr 83, 2022). Hier enkele uittreksels. (3/6)

 

‘Zielen helpen’

 

Het religieuze leven van de jezuïeten heeft haar diepste wortel dus in een richtinggevende verbondenheid met God, die te maken heeft met ervaring en met reflectie daarop. Het gebed is de oefenplaats bij uitstek van deze verbondenheid, maar ook in de ervaringen van alledag wordt ze beleefd. 

Een tweede fundamentele wortel is de dienstbaarheid of, met Ignatius’ woorden, ‘de zielen helpen’. Die dienstbaarheid kan bij jezuïeten heel veel verschillende vormen aannemen. Daarbij worden iemands talenten zo veel mogelijk gebruikt: jezuïeten zetten het licht niet onder korenmaat om redenen van ascese of zelfverloochening.

 

Van in den beginne hebben jezuïeten aan geestelijke begeleiding gedaan. Dat was te verwachten, met de ontwikkelde gevoeligheid voor het innerlijk die zojuist beschreven werd. Onderwijs vormt een andere rode draad. Dat is overigens te danken aan een vroege haakse bocht in de jezuïetengeschiedenis, want aanvankelijk stond Ignatius voor ogen dat jezuïeten als pelgrims van de ene naar de andere zouden trekken. Maar scholen vragen precies het omgekeerde: dat je ergens bent en blijft. Jezuïeten zijn ook altijd actief geweest in de theologie en in exacte wetenschappen. De Belg Ferdinand Verbiest bijvoorbeeld vond in de 17e eeuw reeds een automobiel uit, en jezuïeten runnen al eeuwen de Vaticaanse sterrenwacht.

 

Bepalende factoren zijn de talenten van de persoon in kwestie, de ‘grotere nood’ en het ‘grotere nut’. Dat woord ‘grotere’ geeft aan dat jezuïeten bij hun keuzes steeds nadenken en afwegen alvorens te kiezen. In de huidige Nederlandse kerk is bijvoorbeeld veel nood aan parochiepriesters. Maar is dat de grotere nood waar jezuïeten aan moeten bijdragen? Is hier het grotere nut te verwachten? Of – om bij het voorbeeld te blijven – is dat eerder om als spirituaal op een priesteropleiding te werken, en er daarmee aan bij te dragen dat priesters goed gevormd zijn? En – nog steeds met hetzelfde voorbeeld – om via de gebedsapplicatie ‘Bidden Onderweg’ dagelijks meer dan 20.000 mensen te ondersteunen in hun persoonlijke gebedsleven?