Wat je van een bedrieger kan leren

Hieronder vind je mijn homilie voor deze zondag.

Vijfentwintigste zondag door het jaar, C : Amos 8,4-7   1 Timoteüs 2,1-8   Lucas 16,1-13

Mijn eerste taak als jezuïet is internetpastoraat.  Het wereldwijde web is mijn tweede thuis geworden. Een thuis omdat het voor mij een voorkeursplek is waar ik het Evangelie mag ontdekken en op mijn beurt doorgeven. Het internet heeft ook schaduwzijden. Een daarvan is dat het internet nooit vergeet. Het feit dat er thans zoveel schandalen aan het licht komen, heeft hier mee te maken. Het internet is onverbiddelijk. Wat er eenmaal op staat, kan je er nauwelijks vanaf krijgen.

Ik moest hieraan denken toen ik de lezing uit Amos las.  De profeet klaagt er de praktijken aan waarmee kooplui arme mensen bedriegen. Geen van hun daden zal Ik ooit vergeten!, horen we God zeggen. “Goed zo!”, was mijn spontane reactie. Onrechtvaardigheid moet gestraft worden. Als ik hier echter even over nadenk, gaat mijn hevigheid plaats maken voor onrust. Hemeltje, als God onze slechte daden nooit zou vergeten … wat moet er dan van ons worden. Want, kwaad en bedrog zijn niet het alleenrecht van de kooplui uit de 8^ste eeuw voor Christus.

In de tweede lezing geeft Paulus ons een heel andere boodschap: “onze Heiland wil dat alle mensen gered worden”.  Dus ook de zondaars: die kooplui en wijzelf. Hoe zit dat nu? Eerst krijgen we een verhaal over onverbiddelijke rechtvaardigheid. En meteen daarna lijkt het alsof de spons er wordt over geveegd. Dit is toch tegengesteld? Hoezo?

We weten het, de christelijke openbaring gaat niet over zwart of wit. Het heilsplan van onze Heer is subtiel en vol nuance. Neen, je moet geen christen worden als je makkelijke antwoorden verlangt op de moeilijke vragen die het leven stelt. Niet comfortabel. De evangelielezing  illustreert dit op een bijna aanstootgevende wijze. We hoorden er Jezus de lof zingen van … een bedrieger. Inderdaad, Jezus spreekt lovende woorden over een onrechtvaardige rentmeester. Alsof dit niet volstaat, roept hij zijn toehoorders vervolgens op om zélf te gaan handelen zoals  die bedrieger. Wat moet je hiermee?

Eerst iets over het compliment dat Jezus geeft aan de rentmeester. Laat het duidelijk wezen. Jezus prijst niet het bedrog op zich. Wel het feit dat die man “met overleg” handelde. Maw, dat hij op creatieve wijze zijn hersenen gebruikte. Iets, zo vervolgt Jezus, dat de kinderen van de wereld meer plegen te doen dan de kinderen van het licht. Lucide als Hij is, roept Jezus ons christenen hier op zelf ook scherpzinnig en alert te zijn.

Ruimer gesteld, ons geloof in Gods voorzienigheid  mag geen excuus zijn om op onze lauweren te rusten. Het ontslaat ons niet van onze eigen verantwoordelijkheid om alle geoorloofde middelen in te zetten voor Gods Rijk. Ignatius van Loyola stelt dan ook dat het net een teken is van geloof als je tot het uiterste gaat in je inzet als mens. Gods genade sluit ons persoonlijk initiatief en creativiteit niet uit. Gods handen zijn onze handen.

Vervolgens doet Jezus er nog een schepje bovenop: Hij noemt het vrienden maken door middel van bedrieglijke geldzaken een weg om uiteindelijk in de hemel te komen. Welke subtiele hint wil de Meester van de wijsheid en de paradox  ons hiermee geven?

Vele hypotheses zijn geformuleerd om aan deze bevreemdende uitnodiging zin te geven. Mogelijks  horen we  hier gewoon de mensenkenner en pedagoog  die Jezus is. Hij weet dat het niet makkelijk is om er zomaar, meteen, voor  te kiezen Hem te volgen. Er zijn zoveel andere paden die aantrekkelijker lijken. Geld lijkt synoniem te zijn van geluk. In het centrum van de belangstelling staan smaakt toch zo zoet.  Het is vaak pas nadat een mens  een paar keer flink zijn hoofd heeft gestoten tegen de muur van het materialisme of van de hoogmoed dat hij effectief tot het inzicht kan komen dat het ware geluk niet daar ligt. Hetzelfde geldt voor andere bekoringen. De beste leermeester is de persoonlijke ervaring, die ons, met vallen en opstaan, doet groeien in wijsheid en bevalligheid. Zo zitten wij in mekaar.

De pedagogie die Jezus ons hier voorhoudt is realistisch. Het is maar als een mens zich waagt aan het volle leven, risico’s durft te nemen en vervolgens ook bereid is te leren uit zijn frustraties en mislukkingen, dat hij met kennis van zaken, steeds meer en meer, zal kunnen kan kiezen voor het Evangelie van Jezus. Kijk naar mannen als Augustinus, Franciscus van Assisi, Ignatius van Loyola of Charles de Foucault. Zij hebben eerst van alle mogelijke pleziertjes geproefd vooraleer zij die andere kwaliteit van vreugde die Jezus biedt naar waarde leerden schatten. Kijk ook naar onze Paus die in het interview dat deze week verscheen in alle nederigheid vertelt hoe hij geleerd heeft uit de fouten uit zijn jongere jaren.

Neen, Jezus pleit er echt niet voor om alle opvoeding en regels over boord te gooien. Ook geeft Hij ons geen vrijbrief om om het even wat te doen en om nu voortaan maar allen mekaar te gaan bedriegen. Hij maakt wel duidelijk dat Gezel worden van Jezus niet gaat over het blind navolgen van regeltjes. Het nodigt uit om onderscheidend en liefdevol in het leven te staan. Om onze heerlijke vrijheid te benutten. Om te leren uit onze ervaring. Om voortdurend te surfen tussen talrijke spanningsvelden, ons verstand te gebruiken, om zo, beetje bij beetje, die volheid van leven en vreugde te ontdekken waartoe God ons uitnodigt.  

Zonder angst.  Want wij weten dat de Heer met ons meegaat. Ook op het internet trouwens!