Beslissen om te geloven


Jean-Claude Guillebaud is een bekende Franse intellectueel. Hij heeft meer dan 25 boeken op zijn palmares. Een van zijn recente producties heet “Comment je suis redevenu chrétien”. Een boeiend en vlot leesbaar boekje van iets minder dan 200 bladzijden.

Hij beschrijft er zijn intellectuele zoektocht van de voorbije 20 jaar, in het bijzonder doorheen de menswetenschappen en met enkele verkennende uitstappen in de exacte wetenschappen. Na een carrière als journaliste bij “Le Monde” was hij er aan toe om op zoek te gaan naar de wortels van onze cultuur.

Tot zijn verbazing leidde deze reis hem tot een herontdekking van de levende joods-christelijke traditie. Op heldere wijze toont Guillebaud aan hoe de grote peilers van de Westerse samenleving (mensenrechten, aandacht voor de zwakkere …) rechtstreeks of onrechtstreeks voortgebracht zijn door het Jodendom en meer nog door het Christendom. Ook al zijn er, in het bijzonder in de Franse cultuur, heel wat taboes hieromtrent en stromingen die dit bewust ontkennen en heel zelfverzekerd het tegenovergestelde verkondigen.

Een terug aansluiting vinden bij deze wortels en in het bijzonder bij hun fundamenteel kritische (Guillebaud spreekt van “subversieve”) bevragingskracht is onontbeerlijk wil de Westerse cultuur niet uit elkaar spatten.

Guillebaud ontkent niet dat de Kerk niet altijd een eervolle rol heeft gespeeld. Maar, zo merkt hij op, kan dit anders? Bij elke grote beweging bestaat er een spanning tussen de basisinspiratie en het instituut dat als taak heeft om die inspiratie te belichamen en door te geven.

Voor wie wat vertrouwd is met het onderwerp is dit niet meteen een vernieuwend boek. Het is wel helder en leesbaar gebracht. Persoonlijk vond ik het afsluitende hoofdstuk heel aansprekend. Het is genaamd: “La foi comme décision”. Guillebaud denkt er na over de geloofssprong, de uiteindelijke “beslissing” om te geloven. Verwijzend naar de Joodse filosoof Yechayahou Leibovitz schrijft hij onder meer: “Voor hem is het de wilsmatige component van het geloven dat dit laatste onderscheidt van de kennis. Men gelooft ook omdat men daarvoor gekozen heeft. Het geloof vooronderstelt een bewuste instemming, een persoonlijke en subjectieve sprong die het mogelijk maakt om de afgronden van de twijfel te overwinnen.” (p 173)

Zeker, geloof is in de eerste plaats een kwestie van genade. Maar het is ook een kwestie van vrijheid. En dus van keuze, van trouw en van volharding. In goede dagen en in kwade dagen.


Reacties

Anoniem zei…
" Tot zijn verbazing leidde deze reis hem tot een herontdekking van de levende joods-christelijke traditie.
Op heldere wijze toont Guillebaud aan hoe de grote peilers van de Westerse samenleving (mensenrechten, aandacht voor de zwakkere …) rechtstreeks of onrechtstreeks voortgebracht zijn door het Jodendom en meer nog door het Christendom".

Ik begrijp zijn verbazing niet!
Nikolaas zei…
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.
Nikolaas zei…
Ik meen uw onbegrip te begrijpen.

De verbazing die Guillebaud vernoemt lijkt me evenwel te verwijzen naar het feit dat een groot deel van de intelligentsia in West-Europa gewoon de die joods-christelijke wortels wil minimaliseren, om niet te zeggen ontkennen.

Voor hem was het blijkbaar bijna een Aha-Erlbenis te merken dat zij het aan het verkeerde eind hebben.
Anoniem zei…
Beste Nicolaas,

Wordt dit fenomeen niet de 'werkingsgeschiedenis' genoemd?
De zg. Storia degli effecti?
In Europa is er sinds de verlichting een nieuw mensbeeld ontstaan. Het subject kwam centraal te staan.
Voor de moraal betekende dit dat de moraal door de persoon zelf moest worden beantwoord.
In de Chr. openbaring is deze visie al aanwezig, zoals Paulus al over de slavernij dacht.
Paulus heeft het al over de innerlijke vrijheid van de mens.
Dit wordt nu al bepaald door maatschappelijke omstandigheden.
In de Chr. openbaring zijn alle ingrediënten al aanwezig die in de loop van de tijd gerealiseerd zijn zoals: de afschaffing van de slavernij en de positie van de vrouw....
De Chr. openbaringsgeschiedenis is een geschiedenis met ups en downs.
De inzichten zijn in de geschiedenis onomkeerbaar geworden.
Bij de werkingsgeschiedenis gaat men ervan uit dat er iets inhoudelijks is bewerkstelligd binnen de Chr. openbaring.
Tot zover mijn reactie.
Nikolaas zei…
Met "werkingsgeschiedenis" ben ik niet vertrouwd.

Wel met de idee dat het subject een heel grote plaats heeft in de joods-christelijke traditie, en dan in het bijzonder in de christelijke traditie.

Ook met het gegeven dat het centraal stellen van de mens ertoe kan leiden dat het aanvaarden van een openbaring die van buiten komt (heteronomie) problematisch wordt.

Een beetje brutaal uitgedrukt: niet enkel baas in eigen buik, maar ook in eigen hoofd en ziel.

Meest gelezen

Homo-zegen: heeft paus Franciscus zich vergist? Enkele bedenkingen van Nikolaas Sintobin sj

Ignatius van Loyola legt uit hoe je, met een té drukke agenda, toch je rust kan bewaren

Hoe paus Franciscus reageert op zijn eigen, spontane woede - Homilie van Nikolaas Sintobin sj voor de derde zondag van de 40-dagentijd

Rik Torfs over jezuïetenhumor: het verschil tussen Kardinaal Müller en Nikolaas Sintobin sj

Over geluk dat niemand je kan afpakken - Het getuigenis van Etty Hillesum

Het verschil tussen geestelijke vreugde en het “je lekker voelen”

Wat doet de Paus daar toch met die opgestoken vinger? - Heerlijke videobeelden

Hoe handelen als je slecht nieuws krijgt: het voorbeeld van Ignatius van Loyola - Ignatiaans leiderschap (7/10)

Bidden met de Bijbel - een nieuw boek van Nikolaas Sintobin sj