Geloof én gerechtigheid: de aanpak van de jezuïeten - het leven van de jezuïeten, een serie van Jos Moons sj (4/6)

In deze tekst beschrijft Jos Moons sj de eigenheid van het leven van de jezuïeten. Dit artikel verscheen voorheen in het Benedictijns tijdschrift (nr 83, 2022). Hier enkele uittreksels. (4/6)

 

Geloof en rechtvaardigheid

 

In de periode na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) hebben de jezuïeten meer aandacht gekregen voor de inzet voor een betere wereld. Daarmee volgden ze een ontwikkeling in de kerk in den brede. Op het concilie groeide de bestaande kerkelijke betrokkenheid op de wereld uit tot een breed gedragen visie op de kerk. De openingszin van het grote conciliedocument Gaudium et Spes was programmatisch:

 

De vreugde en de hoop, het leed en de angst van de hedendaagse mens, vooral van de armen en van al wie lijdt, zijn ook de vreugde en de hoop, het leed en de angst van Christus’ leerlingen; en er is niets echt menselijks, of het vindt weerklank in hun hart.

 

Het bleef niet bij woorden; in de jaren zestig en zeventig ontstonden in veel parochies ‘MOV’ groepen, die aandacht hadden voor missie, ontwikkeling en vrede.

 

Ook de jezuïeten gingen mee in deze beweging. Eén van de documenten (‘decreten’) van de Algemene Congregatie van 1974-5 kreeg als titel “Onze missie vandaag: de dienst van het geloof en de bevordering van rechtvaardigheid”. Geloof steeds gekoppeld aan inzet voor een betere wereld. Dat betekende ook zelfkritiek, met name voor de elitescholen van de jezuïeten, die weinig aandacht hadden voor de zwakken in de samenleving. Soms leek het er zelfs sterk op dat de elite die opgeleid werd in jezuïetenscholen nadien de onderdrukkers van de armen werden.

 

Bij aandachtige herlezing van de beginjaren van de orde , kon deze beweging overigens volop aansprak maken op oude wortels. De historicus John O’Malley wijst er bijvoorbeeld op dat Ignatius in 1543 in Rome een opvanghuis voor prostitutuées stichtte, en dat de jezuïeten zich bij verschillende pestepidemieën inzetten: in Perugia in 1553, in Rome in 1566 en 1568. Verder, zoals vaak gebeurt bij vernieuwing, was er rond het koppel ‘geloof en rechtvaardigheid’ het nodige onbegrip, zowel ten Vaticane als onder ‘de onzen’. En ten slotte, zoals past bij vernieuwing, verfijnde het idee zich na verloop van tijd.