Klauteren

Medebroeder Fons Swinnen sj heeft een sterke mijmering geschreven over het Paastriduüm dat vandaag begint. Graag een mooie Witte Donderdag toegewenst, feest van de instelling van eucharistie, feest van de priesters.

Gebeurt het in drie dagen?

"De schoolpoorten sluiten. De natuur explodeert. Wonderlijk hoe het straatbeeld verandert door die enkele uren zon en die paar graadjes meer. Gisteren zag ik op straat studenten picknicken tussen de geparkeerde auto’s. Vandaag hebben z’er zelfs zetels bijgehaald. ‘De lente is in ‘t land’. En Pasen?

André Comte-Sponville, overtuigd atheïst én oprechte bewonderaar van Jezus en het evangelie, schrijft in ‘De geest van het atheïsme’ dat hij zich van de christenen slechts gescheiden voelt door de laatste drie dagen. “De drie dagen die, volgens de overlevering, van Goede Vrijdag tot Pasen lopen.” Hij geeft toe dat die drie dagen redelijk essentieel zijn voor de gelovigen. Maar, vraagt hij zich af: 'Zou het redelijk zijn meer belang te hechten aan die drie dagen die ons van elkaar scheiden, dan aan de voorafgaande drieëndertig jaar, die ons althans wat de menselijke inhoud ervan betreft met elkaar verenigen?'

Drie dagen tegenover drieëndertig jaar? Alsof die drie dagen los staan van wat er aan voorafging. Alsof verlossing, bevrijding, heling een magische ingreep zijn. Helemaal op het einde. Voorafgegaan door toenemende miskenning, afwijzing, verraad en op het laatste moment: de totale ineenstorting. Tot – de doeken zijn al gevallen, aan de andere kant van de coulissen - … het overdonderende ‘happy end’. Bij nader toezien zijn het niet zozeer de drie dagen dan wel de Opstanding die Comte-Sponville, zoals zovelen – ook bij de gelovigen – dwarszit. De manier waarop Jezus sterft ontroert hem: “Voor mij stopt het verhaal als Jezus aan het kruis, de psalmist citerend, zucht: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt gij mij verlaten?’ Hier is hij werkelijk onze broeder, omdat hij onze troosteloosheid, onze angst, ons lijden, onze eenzaamheid, onze wanhoop deelt.”

Wie zal hem hierin niet bijtreden? Wie kan onbewogen blijven bij zoveel onmenselijk lijden? Deze dagen herdenken wij de gebeurtenissen in Rwanda, vijftien jaar geleden. Zoals toen, in Auschwitz, in elke verscheurdheid van diepmenselijk leed en onrecht, klinkt de schreeuw: “Waar is God nu?” De gelovige kan het antwoord horen, zoals Elie Wiesel vertelde: “Hij hangt hier aan de galg.” De gekruisigde God.

Wat maakt het verschil? De hoop, in het leven en over de dood heen. Als het streepje licht achter het zwarte kruis, zoals in de Ruusbroeckapel van de ‘Oude Abdij’ in Drongen. Waardoor het (vaak onverdraaglijke) verdriet een beetje draaglijker wordt. In de troost die toch wat warmte en nabijheid toelaat. Of is het egoïstisch die troost dankbaar te aanvaarden? Is ‘vreugdevolle wanhoop’ logischer en moediger?

De Opstanding van Jezus is moeilijk te beschrijven. De evangelies doen het met verrijzenisverhalen. Alleen verhalenderwijze kan iets van het ongehoorde worden opgeroepen. Opstanding: een lach doorheen de tranen. Dat vertelde me onlangs mijn enig overgebleven tante van 82 aan de telefoon. Ik had haar man mogen begraven. De afscheidsviering met eucharistie was troostvol geweest: omgeven door de kinderen en kleinkinderen, de familie, vele vrienden. Aansprekende zang, lezingen en gebeden. Drie dagen (juist geteld) na de uitvaart begaf ze zich naar het graf om ‘met hem te praten’. Hij zou die dag 86 geworden zijn. Zoiets vier je niet alleen. Er waren al vier graven klaar gemaakt voor de volgende begrafenissen. Was het de emotie? Onachtzaamheid? Maar plots schoof ze uit en belandde in het aanpalende, open graf. “Ik ben er uitgekropen. Niets gebroken.” We hebben samen gelachen. Ze was geklauterd (niet ‘opgestaan’: dat deed Jezus) uit het graf, naast hem. Pasen: de lach doorheen de tranen. Natuurlijk is Pasen méér dan dat. Het is het geschenk van God aan Jezus, en van Jezus aan ons. Wat we mogen ontvangen en niet moeten verdienen: leven dieper dan het leven. Vreugde bij ‘kleine paaservaringen’, vaak temidden van verlies, ontgoocheling, gemis, de dood. Dankzij de drieëndertig jaren, voldragen in de drie dagen. Toen en nog altijd."