"In alle dingen"

De Amerikanen laten er geen gras over groeien. Het pausbezoek heeft een zuiverende en helende werking gehad. In New York is het Aartsbisdom gestart met een heel expliciete roepingen campagne. Merkwaardig. Alle moderne technieken worden op strikt professionele wijze gebruikt. En dit met een beeldvorming en symboliek die, naar de normen van alhier, op zijn minst als traditioneel overkomen. Kijk maar naar de video “ God in the streets of New York City ”. New York, een stad van extremen. De stad van de toekomst? Misschien wel.

Gisteren de hele dag deelgenomen aan een workshop met Pat Coyle. Pat is directrice van het JCC, het Jesuit Communication Centre in Dublin. Niet minder dan 9 mensen werken daar. Jezuïeten en leken, journalisten, informatici, internetdeskundigen … allen professioneel geschoold. Het belang van internet wordt me steeds duidelijker. Radio en televisie blijven belangrijk. Maar het gewicht van het internet neemt exponentieel toe. Inderdaad, in een boek kan je veel grondiger de zaken uiteenzetten. Inderdaad, niets kan een persoonlijke ontmoeting vervangen. Maar het is gewoon een feit dat jonge en minder jonge mensen vandaag massaal communiceren en zich informeren via het web. Aan ons de uitdaging om meer werkinstrumenten uit te werken die aangepast zijn aan dit nieuwe medium. We staan hier voor een revolutie. En het begint nog maar.

Voor jonge kinderen is het een plezier. Maar oudere mensen hebben er vaak schrik voor. Het vooruitzicht om zich te wagen aan internet maakt hen bang. Faalangst heet dit. Maar blijkbaar is dit van alle tijden, en gold dit vroeger ook voor het eerste boek …

Het voorbije WE hadden we in de Oude Abdij 45 studenten van het Dondeynehuis op bezinning. Het thema dat ze gekozen hadden voor hun 3-daagse was “toewijding”. We hadden een gevarieerd programma uitgewerkt. Het was goed, echt goed. Ik onthoud alvast twee dingen. 1. Een van de sprekers was hoogleraar in de exacte wetenschappen, gehuwd en moeder van een kroostrijk gezin. Haar getuigenis over het thema nam de vorm aan van een indrukwekkend geloofsgetuigenis. De studenten hebben ademloos geluisterd. Zelf heb ik me de bedenking gemaakt dat zij, precies omdat ze leek is, weleens meer geloofwaardigheid zou kunnen hebben in die jonge oren dan de “professionals” waartoe ik behoor. We evolueren in Europa naar een lekenkerk. Het geloofsgetuigenis van de leken wordt er des te belangrijker door. 2. Na afloop van de eucharistieviering kwam een van de jongens even een praatje met me maken. Alhoewel niet gelovig, had hij toch zo’n deugd gehad aan die viering. Weet je, zei hij, als je nog zo jong bent a...

Onlangs hadden we een vergadering over het bekendmaken van het religieuze leven in de Sociëteit van Jezus naar buitenuit, en hoe jonge mensen te begeleiden bij een mogelijke intrede. Voor het eerst maakte Peter, een huisvader, deel uit van de bijeenkomst. Op een bepaald ogenblik spraken we over de leefwijze van jezuïeten. Meer in het bijzonder over het feit dat wij ook maar gewone mensen zijn, die op een heel “normale” wijze leven en wonen. Hier kwam Peter tussen. “Toen ik voor het eerst in jullie gemeenschappen binnenkwam, viel me op hoe verschillend jullie levenswijze is van die van een gezin.” En hij heeft natuurlijk gelijk. Mannen van verschillende generaties die samenleven, zonder vrouwen en kinderen, met geloftenleven , regelmatig verhuizen … Neen, onze levenswijze is helemaal niet zo normaal. En in dat verschillend-zijn ligt net een stuk van onze aantrekkelijkheid. Goed dat Peter ons daar even aan herinnerde.

Gisterenavond hadden we hier in de Oude Abdij een gespreksavond met de drie Vlaamse deelnemers aan de voorbije 35ste Algemene Congregatie van de Sociëteit van Jezus. Er werd onder meer verteld over de verkiezing van de nieuwe Algemene Overste. In zijn Constituties heeft Ignatius een profiel gemaakt waaraan die Algemene Overste dient te beantwoorden. De 5de eigenschap is er een die van een bijzondere scherpzinnigheid getuigt: “Hij dient ook te beschikken over de zeer noodzakelijke grootmoedigheid en geestkracht om de zwakheid van velen te dragen …” Iemands zwakheid kunnen dragen, criterium van uitgerijpte broederliefde. Die man wist hoe mensen in mekaar zitten.

Christen zijn wordt vandaag vaak contracultureel genoemd. Anderen verkiezen de term anderscultureel. Feit is dat grote delen van onze cultuur niet meer rechtstreeks in dialoog staan met het Evangelie. Nochtans eindigen de evangelieverhalen met de oproep om het Evangelie te verkondigen aan de hele wereld. Meer nog, God, zoals Hij zich in de Bijbel en in het bijzonder in Jezus openbaart, is een God die aanwezig wil zijn en ook daadwerkelijk is in Zijn schepping. Houden van God betekent dus dat je ook van de wereld moet houden. Niet zo maar. Wel onderscheidend. “God vinden in alle dingen” noemde Ignatius dit. En omgekeerd betekent dit ook dat authentieke liefde voor de wereld kan leiden tot het ontdekken van God. Dat klinkt heel beloftevol.

Enkele jaren geleden wandelde ik met Alain, een medebroeder, doorheen Granada. Hij maakte de ene foto na de andere. Desgevraagd verzekerde hij me dat zijn digitale camera hem helemaal niet belette om rustig te genieten van de stad. Welintegendeel. Zijn camera maakte dat hij des te oplettender was voor onverwachte schoonheid. Sindsdien hem ikzelf voldoende digitale foto’s gemaakt om te weten dat dit inderdaad zo kan zijn. De beperking van het gezichtsveld hoeft niet te leiden tot een inkrimping van het contact met de werkelijkheid. Het kan zelf een weg zijn om er dieper in door te dringen. En dat geldt niet enkel voor een camera.

Ik had het 10 jaar geleden tijdens een publieke audiëntie in Rome reeds opgemerkt: de Paus draagt rode schoenen. Johannes XXIII was de Paus die voorzichtig begon met een versobering van het protocol, de liturgie, de klederdracht, enz. De uitvoering van het Tweede Vaticaanse Concilie heeft die trend verder doorgezet. Verstarring is plaats gaan maken voor betrokkenheid, grotere verstaanbaarheid en meer creativiteit, in het bijzonder in de liturgie. Schaduwkant was dat de zin voor het mysterie, voor de symboliek en de verbondenheid met de traditie soms erg afgezwakt leken. Het resultaat kon erg mager zijn. De slinger gaat nu in de andere richting. Benedictus XVI houdt van de grote traditie en deinst er niet voor terug om dit ook zichtbaar te maken. Bijzonder intrigerend vind ik zijn klederdracht. Zowel in de liturgieën als daarbuiten. Hij draagt allerhande gewaden en “accessoires” die ik voordien nooit zag. Ik vermoed dat vele daarvan een symbolische betekenis hebben, maar ik ken ze niet....

Benedictus XVI gaat in de USA het thema van het seksueel misbruik bepaald niet uit de weg. Welintegendeel. Hij noemt het kwaad bij naam, erkent de pijn, vraagt om vergeving en neemt zijn verantwoordelijkheid op. Het is een dossier waarmee je niet bepaald eer kan behalen. En toch is er iets groots in wie zich zo nederig opstelt.

Aan onze cultuur wordt vaak verweten dat ze te veel aandacht besteedt aan oppervlakkige gevoelens. Hier lijkt me inderdaad iets van aan te zijn. En we beseffen dit ook. Misschien draagt dit er net toe bij dat velen, de facto, de gevoelens gaat wantrouwen ten voordele van de ratio en het verstand. Maar hierdoor dreigt men het kind met het badwater weg te gooien. Het is de intuïtie van Ignatius van Loyola dat God spreekt in het hart van de mens. Niet in de vluchtige bovenlaag. Maar wel in de diepere bedding. Zijn spiritualiteit en pedagogie zijn hierop gebaseerd: de onderscheiding van de geesten . Het is een voortdurende strijd: afdalen tot op het niveau van die diepere gevoeligheid – en dus kwetsbaarheid –, en niet toegeven aan de verleiding om toe te laten dat ze meteen gerecupereerd wordt door verstandelijke duiding. En het is inderdaad een bekoring. Want door die diepere gevoelens uit te gaan leggen, leggen we ze vaak het zwijgen op. Aan die gevoelens en, mogelijks, ook aan God.

Gisterenavond was fundraisingavond, ten voordele van het Hurtadofonds - opgericht om de Sociale Projecten van de Vlaamse jezuïetencolleges te financieren. Met andere woorden ik ben een avondje gaan bedelen. Met aangepaste middelen weliswaar: powerpoint, beamer en vooral een uitgelezen team van medewerkers. Maar toch gaat het over bedelen. De heilige Alberto Hurtado sj naar wie we het fonds genoemd hebben zegt dat het belangrijk is om mensen de kans te bieden om financieel mee te werken aan onze initiatieven. Iets daarvan heb ik gisterenavond kunnen verifiëren. Als je mensen een degelijk en mooi aanbod doet, als je ze voldoende "hoog" aanspreekt, dan kan de reactie van hetzelfde kaliber zijn of zelf nog meer. Ik heb gisterenavond, tijdens de gesprekken, mooie dingen gehoord en gezien bij mensen. In woord en, ik geloof erin, ook in daad. Mensen zijn mooi en geroepen om steeds mooier te worden.

Holger is 19 jaar oud. Met zijn sluik haar en afhangende jeans lijkt hij zonder meer op zijn generatiegenoten. Thomas is tweede helft de twintig. Beiden studeren filosofie. Dat gebeurt nog. Minder gebruikelijk is dat zij wonen in een "onderscheidingsgemeenschap" in Frankfurt, samen met drie andere jonge mannen. Zij denken er aan om jezuïet te worden en zoeken naar meer duidelijkheid omtrent hun roeping. In de " Manresagroep " wordt hun een leefkader aangeboden dat tot op zekere hoogte analoog is aan dat van een jezuïetenhuis: een combinatie van zelfstandigheid, duidelijke afspraken voor een gemeenschapsleven en een persoonlijk gebedsleven. Elke bewoner heeft een geestelijk begeleider en er wordt een degelijk vormingsprogramma aangeboden om zich de ignatiaanse spiritualiteit eigen te maken, in woord en daad. Op verschillende plaatsen in Europa worden thans, in verschillende vormen, dergelijke residentiële onderscheidingsformules aangeboden, voor jonge mannen en voor ...

Candle light, mooie life jazz muziek, gregoriaanse gezangen, uitgepuurde architectuur, wierook, strikte liturgie .... mix dat alles samen en je krijgt een postmoderne eucharistie. Gisteren heb ik dat voor het eerst meegemaakt, in de seminariekapel van Sankt Georgen. Het was heel biddend, rustgevend en stil. Creativiteit en goede liturgie vormen een uitstekend paar. De muzikanten zijn geen christen. Maar eigenlijk houden ze best wel van die vieringen.

Deze morgen kregen we een overzicht van de "best practices" ivm roepingenpromotie. Het was boeiend. Van Ierland over Polen, langs Libanon naar Frankrijk. Wat me trof was onder meer de creativiteit van de Tsjechen. De ontkerstening is daar zo groot dat er nauwelijks christenen zijn bij de jongeren. Elke zomer organiseren de jezuieten er ridderkampen voor tieners: in de bossen, heel primitief en avontuurlijk. Ze leren er overlevingstechnieken en wondverzorging. Maar net zo goed krijgen ze er een basisinitiatie in het christelijk geloof. De Fransen munten uit door hun website www.jesuites.com . Dagelijks worden er meer dan 8000 bladzijden gedownload, waarvan 800 ivm roeping. Ook op onze website ( www.jezuieten.org ) is dit overigens een van de meest bekeken secties.

Deze dagen ben ik, samen met 28 medebroeders uit heel Europa, in Sankt Georgen , Frankfurt, voor de Europese bijeenkomst van de jezuïeten-roepingenpromotoren. Sankt Georgen is een theologiefaculteit van de Duitse jezuïeten, aan de rand van Frankfurt. Tot zondag krijgen we hier een geheel van voordrachten, workshops en uitwisselingen over dit bijzondere, delicate maar belangrijke apostolaat: hoe op de meest zinvolle wijze het religieuze leven in de Sociëteit van Jezus bekend maken naar jonge mensen. Maar ook, hoe kandidaten begeleiden en voorbereiden op een mogelijke intrede in de Sociëteit van Jezus. We zijn alvast begonnen met een heel mooie viering in de huiskapel. Merkwaardig. Een even moderne als sobere architectuur. Heel Duits, naar mijn aanvoelen. En daarin een hoogkerkelijke liturgie met uitstelling van het Heilig Sacrament, bewieroking en zegening. Ik heb er deugd van gehad. Ik geef u graag dit mooie gebed mee, geschreven door Clemens, een jonge Duitse jezuïet. Kijk naar Jezus ...

“Gezegend zij het net?” Een Romeins perspectief op de problemen aangaande de nieuwe communicatie Federico Lombardi sj De laatste jaren en decennia is er veel veranderd in de massamedia. Al wie oren heeft om te horen en ogen om te zien weet dit. Communicatie-experten in gespecialiseerde instellingen bestuderen doorlopend al de verschijnselen die gepaard gaan met deze grote verschuivingen. Zij zijn dan ook het best geplaatst om de discussie te voeren op een breder en abstracter niveau. Zelf word ik op persoonlijke en concrete wijze geconfronteerd met deze veranderingen. Ik gebruik voortdurend uiteenlopende massacommunicatiemedia en word geconfronteerd met de transformaties die ze doormaken. Ik ben begonnen in de communicatiewereld als schrijver voor de Civiltá Cattolica, een cultureel tijdschrift dat tot op vandaag doordachte analyses publiceert, en dit reeds sinds haar lancering, 160 jaar geleden. Vervolgens werd ik gevraagd om te gaan werken voor de radio, en daarna voor de televisie...

Gisteren kwam ik terug thuis na 5 dagen Barcelona. Het was een boeiende sessie met medebroeders uit alle mogelijke Europese landen. Ook de stad zelf was meer dan de moeite waard. In het bijzonder de - nog steeds in de steigers staande - Sagrada Familia van Gaudi: een authentiek moderne kathedraal met de speelsheid van de moderne architectuur en de aangrijpende religieuze bewogenheid van de middeleeuwen. Maar, als ik terugblik, zijn het de zusters die op mij de grootste indruk hebben gemaakt. 5 oudere dames die het beziningscentrum waar we verbleven runnen: wassen en plassen, koken en opdienen ... dag in dag uit. Wat een hartelijkheid, wat een vreugde bij die vrouwen. En dat in een levenskader dat het uiterst tegenovergestelde is van wat onze cultuur ons aanreikt als de weg naar geluk.

Deze namiddag was ik te gast bij twee laastejaarsklassen van ons college in Aalst. In de ene klas liep het gesprek - over jezuïet zijn - als een trein. In de ander kwam het moeilijk op gang. Nu ja, that's part of the game. Wat me de laatste tijd opvalt bij dergelijke gesprekken is de interesse of op zijn minst de nieuwsgierigheid naar gebed. Men is erdoor geïntrigeerd. Hoe doe je dat? Kan je dat leren? Wie of wat is God? Als ik dan uitleg dat het christelijke gebed te maken heeft met in relatie staan met Jezus Christus dan kijkt men heel verwonderd. Er wordt niet mee gelachen. Een principieel negatief a priori ten aanzien van de religieuze ervaring is jongeren van vandaag doorgaans vreemd.

In het Nationaal Museum over Catalaanse Kunst in Barcelona een prachtige tentoonstelling bezocht over Romaanse kunst. Ik was ontroerd door enkele mooie Romaanse kruisbeelden uit de 12de eeuw. Heel verschillend van de gothische waarmee ik meer vetrouwd ben. Bij deze laatste staat meer het lijden van Jezus centraal. In de Romaanse beelden is het meer de liefde, de zachtheid, de overgave, de genegenheid van de Gekruisigde die in het oog springen. Vreemd dat dit soort kruisbeelden de "triomferende Christus" genoemd wordt. Of misschien verwijst deze triomf wel naar de uiteindelijke triomf van de liefde over het lijden?

Gisteren iets leuk gezien. In een kleine jezuïetenkapel, onder een zijaltaar, wordt "el colchon y el banquillo" van Ignatius van Loyola bewaard. Het zijn een strooien zak en een bankje, gebruikt door de toenmalige Iñigo, als hij, na zijn verblijf in Manresa, zijn studies aanvatte in Barcelona. Hij studeerde er, als man van middelbare leeftijd, Latijn samen met jonge kinderen. In Rome had ik reeds een kledingstuk en schoenen gezien van Ignatius. Luxe was niet besteed aan de man.

Een van de dingen die ik meedraag van deze conferentie is de uitdaging van wat professionals noemen: Web02. Tot voor enige tijd was internet vooral eenrichtingsverkeer: diegene die weet geeft informatie door aan wie (nog) niet weet. Web 2.0 is de naam van de nieuwe internettechnologie. Deze bouwt interactiviteit structureel in het WWW in. De hele blogosfeer is hier maar één voorbeeld van. Ook op apostolisch vlak heeft dit ingrijpende consequenties. De uitdaging van internet vandaag is wat de boekdrukkunst was in de 16de eeuw. Met dit verschil dat de veranderingen nu zo snel gaan dat we, voor we het weten, uit de boot kunnen vallen.

Sinds gisteren neem ik deel aan een bijeenkomst van jezuïeten-webmasters in Barcelona. De meesten komen uit verschillende Europese landen. Maar er zijn ook 3 Amerikanen. We hadden net een uiteenzetting over het groeiend belang van de blogs in e-communicatie. Mijn beslissing is genomen. Ik ga me er opnieuw aan zetten. Vamos!