"In alle dingen"

Deze morgen aan het ontbijt ging het gesprek plots over zusters in het onderwijs. Veerle, een eerstejaarsstudente, vertelde wat een aangename herinneringen zij wel had aan de zusters uit haar lagere school. Dat waren vreugdevolle mensen die ten minste een boodschap hadden . Christenen hebben inderdaad een boodschap, en wel een blijde. Op de markt heb je heel wat boodschappers. Vaak maken ze gebruik van de meest geraffineerde technieken om hun boodschap aan de man te brengen. Hun motivatie is doorgaans heel eenvoudig: het omhoogkrikken van de verkoopcijfers. Onlangs herinnerde de Paus eraan dat het voor christenen een recht is, meer nog, een plicht om mensen te bekeren tot het Christendom. Niet om de verkoopcijfers omhoog te helpen. Wel omdat elke mens het recht heeft om het geluk te kennen dat Jezus Christus ons openbaart. Onderstaand videootje is overigens echt wel sympathiek ... Oordeel zelf.

We hebben een nieuwe wagen in de communauteit. Een “golfke”. De wagen is twaalf jaar oud maar heeft nauwelijks gereden en is in uitstekende staat. Bovendien hebben we hem zomaar gekregen van een weldoenster. Geen kapitaalkost. We zullen er dus relatief goedkoop kunnen mee rijden. Toch vind ik het steeds minder evident om de wagen te nemen. Er is het gegeven van de hoge brandstofprijzen. Maar meer nog, dat van de ecologische voetafdruk. De vervuiling, met andere woorden. Als ik mijn 16 neefjes en nichtjes zie dan vraag ik me wat voor een wereldbol we hen in handen zullen geven. Zijn we niet als overgulzige mensen die ook de portie van de volgende generaties aan het opeten zijn? Ik probeer vaak de trein te nemen. Maar als ik gehaast ben, zo stel ik vast, dan blijf ik vlot de wagen nemen. Ik begin meer en meer te denken dat de brandstof nog veel te goedkoop is.

Daarnet had ik Amadeu aan de lijn. Amadeu is een Portugese medebroeder, de eindverantwoordelijke voor onze Portugese colleges. In zijn laatste mail schreef hij me, tot mijn verrassing, over de chemiotherapie die hij moest ondergaan. Ik wenste hem dan ook spontaan een spoedige genezing toe. We zullen zien, zei Amadeu. Als ik genees is het uitstekend. En als ik niet genees, dan is het ook goed. Amadeu zei dit zonder enig cynisme of bitterheid. Welintegendeel. Ik voelde groot vertrouwen en innerlijke rust in zijn stem. Ik denk dat Amadeu een gelukkig man is. Na ons telefoontje had ik alvast een nasmaak van vreugde.

Enkele dagen geleden ontspon zich op een studiedag over het jezuïetenonderwijs een debat over het godsdienstonderricht, vroeger en nu. Een oudere man, zelf oud-leerling, gaf een nederig en onthutsend getuigenis. Hij stelde de vraag welke de impact was geweest van de christelijke vorming, die hij en zijn klasgenoten, bijna 60 jaar geleden, gekregen hadden. “Niet veel”, stelde hij vast “te oordelen naar de gesprekken die wij achteraf voerden tijdens onze klasreünies”. Betekent dit dat de geloofsoverdracht toen reeds in crisis was? Of zegt het eerder iets over de grote weerstand die er bestaat in hart van de mens ten aanzien van God en het Evangelie? Je leven toevertrouwen aan God, leven van de liefde van Christus in huwelijk of doorheen de evangelische raden … Het is een kostbare en zeldzame genade. Altijd geweest.

Sinds zondagavond hebben we 10 studenten te gast in de Oude Abdij. Ze komen 1 of 2 weekjes blokken. Rust en stilte, geen internet of TV, een vast uurschema en ... voor het avondmaal een kwartiertje samen in de kapel. Het is een bont allegaartje. Jongens en meisjes, allen een andere studierichting, 3 verschillende provincies, de ene stil de ander luidruchtig ... Vandaag, de derde dag, beginnen ze mekaar al wat te kennen. Die jongeren hebben een bepaalde kwaliteit van sociale vaardigheid die maakt dat elkeen zijn of haar plaatsje mag en kan innemen. Deze morgen bij het ontbijt had ik het gevoel dat er zich al iets van een gemeenschap had gevormd. Het was goed.

Vandaag heb ik deelgenomen aan een protestantse viering, mét "avondmaal". Een levendige gemeenschap, mooi koor en een dominee die zijn gemeente waardig en met veel overtuiging voorging. Ik was blij dat ik zo maar mocht deelnemen aan hun liturgie, en dus aan het hart van hun geloofsleven. De viering was voor mij eerder herkenbaar. Heel wat overeenkomsten, maar ook echte verschillen. In het bijzonder mbt de tafeldienst. Er was, meen ik, geen consecratie. Er is voor deze protestantse kerk geen reële aanwezigheid. Dat heb ik in het bijzonder kunnen merken aan de manier waarop brood en wijn genuttigd worden. Ik reik zelf regelmatig de communie uit. Misschien daarom dat het verschil me zo opviel. De katholieke priester kijkt de gelovige wel even aan maar zowel zijn ogen als die van de gelovige dienen in de eerste plaats gericht te zijn op de hostie, lichaam van Christus. In de avondmaalviering werd het stukje brood nauwelijks aangekeken. Maar de dominee keek wel heel beminnelijk, u...

In Vlaanderen heb je drie rusthuizen voor jezuïeten. Toegegeven, er zijn meer opwindende plaatsen. Maar ik kom er graag. De sfeer is er goed. Er wordt veel gebeden; voor roepingen, voor de intenties van de wereld, of zo maar. Het ontroert me als ik al die oude heren in de kapel zie. Wat is er mooier dan een mens die bidt. Het meeste raakt me de sfeer van broederliefde. Zo'n verschillen, tussen die mensen. Op alle mogelijke vlak. Het zal wel niet elke dag makkelijk zijn. Maar ze zorgen voor mekaar. En goed. Soms lange jaren. "Vrienden in de Heer", zou Ignatius hen noemen. Ik merk dat dit mijn keuze voor religieus leven bevestigt en versterkt. Als medebroeders zó oud kunnen worden, dan kan dit maar omdat leven in de Sociëteit van Jezus hen heeft doen uitgroeien tot gelukkige mensen. Er is reden tot hoop.

Ik heb vandaag een lange babbel gehad met Marc. Marc is directielid in een van de traditionele Vlaamse jezuïetenwerken. Al pratend kwamen we uit op de samenwerking tussen jezuïeten en leken, en op onze respectieve verantwoordelijkheden ter zake. Gaandeweg werd duidelijker hoe we mekaar echt nodig hebben willen we, naar de toekomst toe, de link tussen de Sociëteit en die jezuïetenwerken levensvatbaar en levend houden. Vorming is hierbij doorslaggevend. Maar ze is echt een gedeelde verantwoordelijkheid. Ons jezuïeten wordt uitdrukkelijk gevraagd om mee te werken aan het ontwikkelen van instrumenten om onze medewerkers in te wijden en te vormen in onze traditie. Maar het is een even belangrijke verantwoordelijkheid van onze medewerkers, in het bijzonder van diegenen die directiefuncties bekleden, om er voor te zorgen dat deze vorming ook effectief “geconsumeerd” wordt, dat er iets mee gedaan wordt, dat onze “eigen bedrijfscultuur” verder wordt onderhouden en uitgebouwd. Aangepast aan de s...

Fragment uit Marcus (250 na Christus) Ik kom net thuis van intercollegiale pastorale vergadering van de SJ-colleges. Hugo vertelde er over een 3-daagse staptocht die hij georganiseerd had voor 17- en 18-jarigen. 8 leerlingen hadden er aan deelgenomen. Hugo, die geleidelijk aan naar het einde van zijn carrière gaat, noemde het een van de sterkste ervaringen uit zijn lange loopbaan. Bij de voorbereiding hadden de jongeren uitdrukkelijk gevraagd dat er in het stapboekje geen “onnozele bezinningsteksten” zouden worden opgenomen. Maar wel “echte teksten”, ttz, teksten uit de Bijbel. Toen ik hem vroeg welk hun profiel was, zei Hugo dat ze allen dit gemeenschappelijk hadden dat het levensgenieters waren. Ik denk dat er, heel voorzichtig aan, een nieuwe generatie jongeren aankomt die heel anders omgaat met traditie. We moeten ervoor waken dat we de geloofsproblemen en -frustraties van voorbije generaties niet al te vlot op hen blijven projecteren.

Ik kreeg deze dagen de cijfers binnen van de deelnemers aan het ignatiaanse voorprogramma van de Wereldjongerendagen in Sydney . Het zijn er in totaal 1.100, waarvan ruim 200 Europeanen. Een heel aardig aantal. In Canada (2002) waren er maar 800. En dat was veel makkelijker bereikbaar. De eerste WJD waaraan ik deelnam waren die van Parijs. Ik herinner me toen dat de Nationale Katholiek Jeugdraad (ik meen dat dat de naam was) toen met een zekere poeha zich officieel distantieerde van dat initiatief. Sindsdien is het tij gekeerd. Helemaal. Vandaag zetten de Belgische bisdommen alles op alles voor de WJD. Deze hebben zich een vaste plaats verworven in de wereldkerk. Meer dan de helft van de jonge mannen die thans in Frankrijk een seminarieopleiding volgen, verklaren dat de ervaring van de WJD een van doorslaggevende factoren geweest is voor hun levenskeuze. De overdonderde gemeenschapservaring, over alle grenzen heen, die de WJD zijn, lijkt me een determinerende factor. Je kan geen christ...

Gisteren had ik een boeiende gespreksavond met ouders van ons college van Turnhout, het Sint-Jozefcollege . Onderwerp was kiezen. In mijn inleiding had ik het over het belang van het leren luisteren naar (de vreugde in ) het hart, als richtingwijzer voor de te maken keuzes. Na afloop vroeg een vader of dit niet kan leiden tot egoïsme: het mogelijks verkiezen van het eigen goede gevoel boven het belang van de gemeenschap. Geen domme vraag. En toch meen ik dat die vraag vertrekt van een onjuiste premisse. Immers, de duurzame vreugde in het hart die kan er maar komen als je in je leven plaats inruimt voor de ander. Egoïsme en ware vreugde gaan niet samen.

Het is een eeuwenoude traditie in de Kerk in het algemeen, en in het bijzonder in de Sociëteit van Jezus. God kan je vinden in alle dingen. Ook in de taal. Hoe meer talen, hoe meer verscheidenheid, hoe beter je God kan vinden in de veelzijdigheid van de mensenervaring en -cultuur. Enkele jaren geleden heeft het Ricci-instituut van de Franse en Chinese jezuïeten het grootste vertalende Chinese woordenboek uitgegeven dat er thans bestaat. In Vlaanderen is er in de 20ste eeuw ook een woordenboek gemaakt door een jezuïet: Het encyclopedische Verschueren -woordenboek. In Azië en in Afrika doen onze medebroeders ook flink hun best. Tot op vandaag. Bob Hermans sj is al 78. Maar dagelijks werkt hij in Turnhout aan het op schrift stellen van het Yaka, de taal van een Congolese stam, de Bayaka. In het bijzonder inventariseert hij de spreekwoorden. De teller staat thans op 11.000. Ook heeft hij, rechtstreeks uit het Grieks, het Nieuwe Testament vertaald in het Yaka. God, het levende Woord, vinde...

Zonet is Jules Stragier even komen binnenwippen. Uit Chili … “Julio” is een Belgische medebroeder, sinds jaar en dag werkzaam in Chili. Ik heb hem toevallig aldaar leren kennen tijdens mijn “ derde jaar ”, mijn laatste vormingsjaar als jezuïet. Om familiale redenen was Julio onverwacht moeten overkomen. We hebben gezellig gekeuveld over de zijn werk in Chili. Over het Colegio San Ignacio in Concepción dat net een nieuwe campus in gebruik heeft genomen, over zijn werk bij de drugsverslaafden, over de nieuwe aartsbisschop van de stad, over de halftijdse studie die hij aangevat heeft om een mogelijks nieuwe zending in de spiritualiteitsector voor te bereiden, enz. … Het is voor mij deugddoend en belangrijk mij verbonden te weten met mijn medebroeders. Dichtbij, maar ook veraf. Ignatius sprak van “vrienden in de Heer”. Soms een opgave, maar nog meer een gave.

We hebben dit WE een tweede bijeenkomst gehad van het IgnAN (ignatiaans apostolisch netwerk), op uitnodiging van de Vlaamse Provinciaal van de jezuïeten. Een 20 tal mensen, jezuïeten en leken, die de meeste werken van de Sociëteit van Jezus in Vlaanderen vertegenwoordigen. Het was een bont gezelschap. Mensen uit de sociale sector,de academische wereld, de spiritualiteit, opvoeding en onderwijs … Het verlangen naar samenwerking, over de grenzen van de eigen instelling heen, groeit. Ook het bewustzijn dat het wenselijk is om de band met de Sociëteit van Jezus reëel en levend te houden. Dit zal een toenemende inspanning vragen op het gebied van vorming. Duidelijke afspraken over doelstellingen en prioriteiten, in verbondenheid met het lichaam van de wereldsociëteit. Zowel vanwege de afzonderlijke instellingen als vanwege de Sociëteit van Jezus. En ook nieuwe vormen en structuren om die verbondenheid gestalte te geven. Onze effectieven slinken snel. Maar we plaatsen ons niet in het perspec...

Jonge seminaristen die ongedwongen spreken over hun roeping. Een priester van middelbare leeftijd die het heeft over de vreugde die hij ervaart in zijn ambt … Het zijn fragmenten uit een bijna afgewerkte DVD die ik deze namiddag zag in een vergadering over roepingen in de Vlaamse Kerk. Het is mooi materiaal. Ik was wel en niet verwonderd toen ik vernam dat de reacties op dit document verdeeld zijn. In het bijzonder bij de oudere generaties stoot hij op weerstand: te spiritueel, te vroom, te weinig sociaal geëngageerd, te wervend … Zowel bij sommige clerici als bij sommige leken. Tot op zekere hoogte terecht. En toch, dunkt me, ergens naast de kwestie. De Kerk is de laatste decennia veel veranderd. Te veel en te snel, voor sommigen. Te traag en te weinig voor anderen. Bij nogal wat christenen is er pijn, frustratie en ontgoocheling. Begrijpelijk. Maar daar hebben jonge christenen van vandaag weinig boodschap aan. De prevaticaanse en soms autoritaire Kerk is hen totaal onbekend. Bij hen ...

Pierre is hoogbejaard. Eens per jaar breng ik hem een bezoek. Vandaag hebben we wel 2 uur gepraat. Hij lag in bed, en was lichamelijk verzwakt. Maar zijn geest was glashelder. Pierre is zijn hele leven psychisch uiterst fragiel geweest. Professioneel heeft hij nooit iets kunnen doen. Zijn kwetsbaarheid heeft van hem een heel gevoelig iemand gemaakt. Ook een diepgelovig iemand. Bidden kan hij niet meer. Althans niet in de vorm van spreken met God. Daarvoor is zijn geest te zeer verzwakt. Maar voor het eerst sprak hij me over zijn verlangen om voorgoed bij God te zijn. "Neen, ik ben helemaal niet kwaad op God. Ik voel wel steeds sterker een liefdeskracht die mij tot zich trekt. Ja, het gaat duidelijk over God. Ik kijk er zo naar uit om Hem te zien van aangezicht tot aangezicht." Ik voelde me vreugdevol als ik, misschien voor de laatste maal, afscheid nam van Pierre. Ik heb het hem gezegd en heb hem bedankt.

Ricardo is een medebroeder uit Mexico. Hij doet een Masters in godsdienstsociologie in Parijs. Voor een onderzoeksproject interviewt hij bekeerlingen uit de Islam in Frankrijk. Gisteren stelde hij ons Sabrina voor. Een jonge vrouw van Algerijnse oorsprong die enkele jaren geleden gedoopt is in de katholieke Kerk. Zij vertelde dat haar broers en zussen, zelf islamiet, aanwezig waren bij de viering. Zij respecteren volledig haar keuze, ook al maken zij er een andere. Het is dus wel degelijk mogelijk. Het deed me deugd dit te horen.

De natuur is wreed. Maar ook in de natuur kan de solidariteit het halen op het brute geweld. Zeker als het gaat over de bescherming van het kwetsbare jonge leven. Kijk maar - tot het einde! - naar deze adembenemende video.

Is dit begin of einde, voorkant of achterkant ? Wat is waarheid? Kan je vandaag nog spreken over waarheid. Is niet alles relatief? Relatie en verbondenheid lijken me inderdaad doorslaggevend voor ons, mensen. En als je je kan verhouden tot de werkelijkheid vanuit geloof, hoop en liefde, dan wordt alles gewoon anders.

Vandaag vieren we het feest van de Geest. Of beter, het feest van de gave van de Geest. Met Hemelvaart herdenken de christenen dat Jezus Christus niet meer lichamelijk onder de mensen aanwezig is. Maar “in de plaats” hebben we de Geest gekregen. En dat vieren we vandaag, op Pinksteren. We kunnen de Geest niet zien. We kunnen Hem wel voelen. Met de voelhorens van het geloof. De schriftlezingen van vandaag getuigen hoe de Geest angst, argwaan en uitzichtloosheid wegneemt. In de plaats brengt Hij vertrouwen, verbondenheid en perspectief. Ze bieden ons meteen dé criteria bij uitstek om te onderscheiden of we ons al of niet laten inspireren door de Geest.

Ik ben even binnengesprongen in het klooster waar mijn laatste tante Nonneke vorig jaar overleden is. De hele congregatie telt nog 21 leden en de gemiddelde leeftijd is 82 jaar. De sfeer was hartelijk en er werd meteen een bordje met pannenkoek bijgezet. Na afloop heb ik de zusters een rondleiding gegeven op de website van de Vlaamse jezuïeten : 10 oude dametjes keken geboeid en goedlachs. Een wereld die voorbijgaat. En wat brengt de nieuwe? Zonet heb ik een “troostend” element van antwoord gelezen uit de pen van kardinaal Carlo Martini sj die in “ America ” uitvoerig nadenkt over de postmoderne Kerk. De tekst zelf vond ik in “ Whispers in the loggia ” (dd 8 mei), de beste blog die ik ken met nieuws uit de Katholieke Kerk. Martini heeft het over wat nodig is om vandaag het geloof in Jezus Christus te verkondigen in een postmoderne cultuur. Het vooronderstelt een houding die gekenmerkt wordt door 4 aspecten: ð Wees niet bang voor diversiteit. ð Neem risico’s. ð Word vriend van armen. ð ...

Deze dagen ga ik regelmatig wandelen in onze tuin. Heerlijk! Geurende appelbloesems, bloeiende rodondendrons, paarse en witte jasmijn, notelaars die openbarsten, onrustige karpers die kuit slaan, waterhoentjes die angstvallig hun donzige kroost beschermen, opvliegende reigers en wegduikende schildpadden, kwakende kikkers, miljoenen madeliefjes op de wandelpaden ... Het is net het Aards Paradijs. Het duurt maar enkele dagen. Spijtig? Neen, gelukkig dat het zoláng duurt.

Daarnet kwam er een mailtje binnen via facebook of ik lid wilde worden van een “facebook group” uit Chili. Gisteren had ik een skypegesprek met een Ierse medebroeder om hem een advies te vragen. De webcam maakte dat we mekaar ook konden zien. En zelfs binnen onze gemeenschap gebruiken we meer en meer het internet om met mekaar te communiceren. Deze morgen heb ik een homilie gemaakt voor een uitvaart. Ik heb me vooral geïnspireerd aan een lezing uit het boek Apokalyps. 2000 jaar oud. Nog steeds even mysterieus als mooi. Dat blijft.

Katholieken hebben iets met soepelheid, vergevingsgezindheid, het sluiten van compromissen, het bij mekaar houden van extremen. Protestanten hebben iets met werkethos, betrouwbaarheid en transparantie. Orthodoxen hebben dan weer iets met hemelse schoonheid en religieuze vervoering. De opeenvolgende schismata hebben zeker bijgedragen tot het uitvergroten van de kleurenrijkdom van het christendom. De groeiende dialoog en toenadering maken de blijvende verdeeldheid echter des te aanstootgevender.

Samir Kahlil Samir sj is een Egyptisch jezuïet. Hij is theoloog en vooraanstaand islamoloog. De analyses die hij ten beste geeft over de regelmatig terugkerende spanningen tussen Christendom en Islam behoren tot het beste wat ik ter zake ooit gelezen heb. Zonet las ik een analyse van hem over het waarom/belang van de doop door Paus Benedictus XVI in de voorbije paasnacht van Magdi Christian Allam, een bekend Italiaans journalist van Egyptische en islamitische komaf. U vindt het hier . Hij toont aan hoe zinvol deze symbolische daad van de Paus wel geweest is. Zowel voor christenen als voor islamieten. Het herinnerde me een andere bijdrage van Samir, zo mogelijk nog interessanter, naar aanleiding van de - overigens schitterende - toespraak van Benedictus in Regensburg op 12 september 2006 die zo'n opschudding heeft veroorzaakt in de islamwereld.

Ik heb net jonge eendjes gezien in de sloot. Ontroerend. Moedereend was helemaal niet blij dat ik ze met mijn camera achterna liep. Ze zwom erom heen, van links naar rechts. Lang zal het niet duren. De overlevers zullen over enkele maanden nauwelijks nog te onderscheiden zijn van hun ouders. Bij onze soort duurt het wel iets langer. Pedopsychiaters spreken soms over de adulescentie die kan duren tot midden de dertig … Zijn wij dan zoveel trager? Verhoudingsgewijs vermoed ik dat we ongeveer even snel geslachtsrijp zijn. Maar de cultuur die we uitgebouwd hebben die is wel net iets ingewikkelder. Het maakt ons sterker en kwetsbaarder tegelijk.

Een van de artikelen van de geloofsbelijdenis gaat over het geloof in de Kerk . Onlangs heb ik iets beter begrepen wat dit mysterie wel kan betekenen. Ik hoorde een jonge vrouw zeggen: “ Als een God een leven als dat van Jezus kan mogelijk maken, dan heb ik zin om te huwen in de Kerk waarvan het Evangelie de grondslag is. Dan kan ik makkelijk al de schaduwkanten van de Kerk vergeten ”.

't Kan verkeren Het valt me de laatste tijd op. Ik hoor het ook van andere priesters en religieuzen, net zo goed als van jongeren zelf. « Roeping » kán terug. Het is een keuze als een ander. Neen, niet helemaal als een ander want toch echt wel exotisch. Maar vreemd is toch aantrekkelijk, niet ? Als je als priester of religieus gaat getuigen voor jongeren, dan weet je van te voren dat er ademloos wordt geluisterd en dat je voornamelijk positieve reacties krijgt. Tegelijkertijd stellen we vast dat het aantal roepingen tot het religieuze leven en het priesterschap wereldwijd proportioneel eerder afneemt dan toeneemt. In Vlaanderen zijn de cijfers zorgwekkend. Ook het volhouden, eens ingetreden, wordt problematischer. Dit geldt overigens ook voor die andere belangrijke roeping, het huwelijk. Sinds een aantal jaren begeleid ik jonge mensen die zich geroepen voelen tot het religieuze leven in de Sociëteit van Jezus. Tegelijkertijd bereid ik ook regelmatig koppels voor op het sacrament va...

Eerste communie in Concepción, Chili Mei is het seizoen van de “communies”. Ik kom net terug van de eerste communie van een van mijn nichtjes. Het was een mooie viering. Feestelijk en toch sober. Wat mij opviel was dat de kinderen de verschillende bewegingen heel goed aangeleerd hadden gekregen. Ze gaven een ingetogen indruk, in het bijzonder op het ogenblik van de communie zelf. Je kan hierbij de vraag stellen wat van de kinderen zelf komt, en wat er ingestampt is. Anders gezegd, wordt aan die kinderen niet iets opgedrongen wat hen helemaal overstijgt, dat ze gewoon ondergaan? Voor een stukje wel. Maar dit geldt net zozeer voor andere belangrijke aspecten van de opvoeding: taal, omgangsvormen, intellectuele vorming … Je wordt niet vrij geboren. In het beste geval word je vrijer naarmate je ouder wordt en meer zelf keuzes kan maken. Hoe ruimer de kans wordt geboden te ontdekken wat de mensenervaring rijk is, hoe meer kans vroeg of laat tot meer vrijheid te komen.