Franciscus betaalt de prijs

Paus Franciscus  blijft het nieuws halen. Meestal met positieve ondertoon. Soms klinken er ook kritische geluiden. Niet zozeer uit “wereldse” hoek. Eerder uit christelijke rangen. Onlangs bestempelde Mgr. Fellay, van het schismatieke Pius X broederschap, Franciscus als een modernist. Zowat het ergste verwijt dat een aanhanger van Lefebvre kan bedenken. Meer subtiele, al of niet openlijke, kritische geluiden komen er ook van binnen de katholieke Kerk.

Sommige kritiek betreft de nieuwe accenten die Franciscus legt inzake liturgie, seksuele moraal, oecumene en dergelijke. Dit zijn pastorale keuzes. Het is van alle tijden dat deze verschillend worden onthaald.  

Andere kritiek betreft zijn communicatie. Franciscus is de eerste paus in de geschiedenis van de katholieke Kerk die niet communiceert via encyclieken en tot in de puntjes geredigeerde voordrachten. Wel via korte, soms geïmproviseerde toespraakjes,  tweets, interviews en telefoongesprekken. Hierdoor weet men niet steeds welk gezag dient te worden toegekend aan de pauselijke stellingnames. Bovendien – denk aan het recente interview met Scalfari dat achteraf door de 89 jaar oude journalist uit zijn geheugen werd gereconstrueerd  – blijkt dat paus Franciscus het niet zo belangrijk vindt dat zijn woorden exact worden weergegeven. Ze zijn overigens niet altijd even gepolijst en afgewogen.

Zijn eerste bekommernis  lijkt gewoon dat hij effectief gehoord wordt en dat de – vaak heel eenvoudige – kern van zijn boodschap verstaan kan worden door binnen- en buitenwacht. Daarin slaagt hij wonderwel. De multimediale communicatiecultuur staat wars van complexe en dus lang uitgesponnen uiteenzettingen. Too long, didn’t read …  Afgezien van de binnenkerkelijke media, zijn er wereldwijd nauwelijks journalisten die vertrouwd zijn met het eigen kerkelijke, theologische en filosofische jargon. Concreet betekende dit dat de meeste teksten van Paus Benedictus, hoe rijk en verfijnd ook, gewoon niet gelezen werden door de opiniemakers. Laat staan dat ze inhoudelijk het nieuws haalden. Hooguit werden ze gescreend op uitspraken inzake seksualiteit en andere hot items die dan, noodzakelijkerwijze buiten de context, werden geciteerd. Met alle misverstanden vandien.

Door zijn lapidaire en beeldrijke oneliners, biedt Franciscus de journalisten en de sociale media gesneden brood. Vermits hij het is die snijdt, stuurt hij in belangrijke mate zélf de inhoud van de verslaggeving aan. De prijs die hij daarvoor betaalt is soms verlies aan nuance.  Voor wat hoort wat. Voor christenen is dat even wennen. Het grote publiek vraagt echter niet om nuance. Wel om duidelijke, sprekende inhouden. Het lijkt erop dat Paus Franciscus door zijn communicatief genie – net zo goed als door zijn lichaamstaal en zijn talrijke symbolische daden  - de Blijde Boodschap mediafähig weet te maken.  

Je zou als hoofd van een organisatie voor wie de communicatie van die Boodschap centraal staat voor minder concessies doen.