Wat paus emeritus Benedictus precies gezegd heeft over de redenen waarom het christendom zich in crisis bevindt

De voorbije dagen werd de tekst gepubliceerd van een uitzonderlijk interview dat paus emeritus Benedictus gaf aan de Belgische jezuïet Jacques Servais. Het is, zoals we gewoon zijn, een juweeltje van intellectueel vernuft en spirituele wijsheid. Op het internet circuleren nogal wat suggestieve “citaten”, in het bijzonder aangaande wat Benedictus gezegd zou hebben over de gevolgen van Vaticanum II. Niet altijd even subtiel. Ik heb daarom de betreffende paragrafen even voor u vertaald om Benedictus zelf aan het woord te laten.

Volledige tekst in het Engels

Volledige tekst in het Frans

Benedictus XVI: Het staat buiten kijf dat op dit punt we te maken hebben met een diepgaande evolutie van het dogma. De kerkvaders en de theologen uit de middeleeuwen konden nog denken dat, ten gronde, de hele mensheid katholiek was geworden en dat het heidendom enkel nog maar bestond in grensgebieden. De ontdekking van de Nieuwe wereld en het begin van de moderniteit veranderde deze perspectieven op radicale wijze. In de tweede helft van de vorige eeuw werd uitdrukkelijk het inzicht verwoord dat het niet kan zijn dat God al de ongedoopten verloren laat gaan en dat een zuiver natuurlijk geluk voor hen geen echt antwoord is op de vraag van het menselijk bestaan. Zo het waar is dat de grote missionarissen uit de 16de eeuw er nog steeds van overtuigd waren dat wie niet gedoopt was voor altijd verloren was – en dit verklaart hun missionair engagement – werd deze overtuiging  na het Tweede Vaticaans Concilie in de Katholieke Kerk uiteindelijk losgelaten.

Het gevolg hiervan was een diepe, dubbele crisis. Aan de ene kant lijkt dit elke motivatie voor een toekomstig missionair engagement weg te nemen. Waarom zou je proberen mensen ervan te overtuigen om het christelijk geloof aan te nemen als ze ook zonder dit geloof gered kunnen worden? Maar ook voor christenen diende zich een probleem aan: het verplichte karakter van het geloof en zijn wijze van leven werd onzeker en problematisch. Indien er mensen zijn die zichzelf kunnen redden op andere manieren, dan is het niet duidelijk, in de uiteindelijke analyse, waarom de christen zelf gebonden is aan de vereisten van het christelijk geloof  en moraal. Als geloof en redding niet langer van elkaar afhankelijk zijn, wordt het geloof zelf zonder motief.