Hoogmoed of nederigheid: kiezen tussen pest of cholera?


Hieronder vind je mijn homilie voor dit WE. Je kan ze lezen. Je kan er ook naar luisteren. De evangelielezing kan je hier beluisteren.

22ste zondag van het jaar, cyclus C
Sir, 3, 17-18.28-29   Hebr, 12, 18-19.22-24a   Lc, 14, 1. 7-14

Ruim twintig jaar geleden was ik jonge jezuïet in opleiding, in Parijs. Het was best spannend. We kregen bezoek van pater Kolvenbach sj, onze algemene overste uit Rome, een Nederlander. Ik had hem nog nooit in levende lijve gezien. Er was een ontmoeting met 200 jezuïeten uit de Parijse regio. De grote zaal stond piekfijn op orde. Vooraan een spreekgestoelte, met een mooie zetel op een verhoog. Ik zie pater Kolvenbach nog binnenkomen, vergezeld door de provinciale overste en de assistent voor West-Europa. Vooraan gekomen fluisterde pater Kolvenbach iets in het oor van de provinciaal. Terwijl de generaal handjes begon te schudden gaf de provinciaal instructies aan enkele medebroeders. Vliegensvlug verdween het verhoog en werd de zetel vervangen door een gewone stoel. Van de toespraak van pater Kolvenbach weet ik niets meer. Wel dit kleine voorval.

Zonet hoorden we Lucas vertellen over iets gelijkaardig. Jezus neemt deel aan een voorname maaltijd. Hij wordt in de gaten gehouden, maar is zelf ook een aandachtige toeschouwer van wat er gebeurt. Hij ziet hoe de notabelen op hun ongemak zijn. Ze doen hun uiterste best om een zitplaats te veroveren, in overeenstemming met hun waardigheid. Je kan je het subtiele gemanoeuvreer zo voor de ogen halen. Dit zou perfect thuishoren in een komische serie. Eigenlijk is het  veeleer ontluisterend, dan leuk of grappig.

Het spreekt over angst: ga ik wel krijgen waar ik “recht” op heb? Ga ik wel het eerbetoon ontvangen dat ik verdien en dat ik zo hard nodig heb? Het gaat hier over de vicieuze cirkel van de hoogmoed: het zichzelf beter of belangrijker achten dan andere mensen. Het is eigen aan deze waanidee dat ze  steeds nood heeft aan externe bevestiging  om zichzelf in stand te houden. En, zo waarschuwt ons de eerste lezing, hoe meer gaven iemand heeft, hoe groter de verleiding is van de hoogmoed.  

Op de keper beschouwd verschilt hoogmoed  weinig van het zich minderwaardig voelen aan anderen. In beide gevallen  gaat het over de neiging  die wij mensen hebben om onze identiteit  of zelfbeeld te vinden in het ons vergelijken met anderen: door ons boven de ander dan wel door ons onder de ander te plaatsen.

Beide houdingen zijn weinig levengevend. Je laat immers toe dat je identiteit bepaald wordt door de  blik van de ander. En vermits andermans blik wispelturig is kan die op elke ogenblik veranderen. Bovendien is die blik vaak oppervlakkig  en dus onjuist. Niet verwonderlijk dat een dergelijke levenshouding  gepaard gaat met voortdurende onrust en angst.

Alle grote  filosofische en religieuze tradities zijn het hierover eens. Hoogmoed dient te worden vermeden. Nederigheid wordt aangeprezen. Onze eigen ervaring maakt dat we best wel weten waar het over gaat.

Vraag is uiteraard wat te doen om niet de gevangene te worden van die dictatuur en willekeur van de blik van de ander. Niemand kiest immers vrijwillig voor onrust en angst. Bovendien, wat is nederigheid precies? Is het jezelf  wegcijferen? Een beetje? Of helemaal? Moet je dan bewust vernederingen gaan opzoeken? Maar heeft de psychologie niet aangetoond dat het  zoeken naar vernederingen pervers kan zijn? Of nog, dat vernedering vaak destructief is?

Het onderricht van Jezus geeft heel wat elementen van antwoord. Ik pik er drie uit.

  1. In de voorbeelden die Hij geeft, verwijst Jezus naar kleine, gekwetste mensen. Hij plaatst ze in contrast met de rijke, op zichzelf gerichte buren en diverse “interessante en vooraanstaande” kennissen. De boodschap is duidelijk. Nederigheid heeft te maken met eenvoud en kwetsbaarheid. Dat is de ware natuur van de mens: het leren omgaan met afhankelijkheid en verbondenheid. Dáár gaat ons echte geluk schuil. Niet in macht, rijkdom of aanzien.
  2. Nederigheid, zo leert Jezus ons ook, betekent dat je niet, angstvallig, alles zelf moet willen beheersen en controleren. Wel dat je mag openstaan voor wat komt. Nederig zijn betekent verlangen gehoor-zaam te zijn aan God, om te ontvangen wat Hij voor jou in petto heeft. Het is vaak anders dat wat jij bedacht had. Het is steeds beter.
  3. Ten slotte, het is geen toeval dat Jezus deze uitleg geeft nav een bruiloft, hét vreugdefeest bij uitstek. Nederigheid, maw, gaat niet over dof of droef. Nederigheid is een weg naar meer vreugde.

Beste medegelovigen, ook dit WE laat Jezus ons delen in zijn Blijde Boodschap. Hij nodigt ons uit om deel te hebben aan zijn feest. Een feest voor gewone mensen zoals wij. Een feest dat ons zomaar aangeboden wordt. Het feest van de nederigheid. Het feest van het leven uit Gods hand.

Reacties

Een reactie posten

Meest gelezen

Wat er gebeurt als je zomaar anderhalf uur mag doorbrengen met paus Franciscus - Verslag van een persoonlijke ontmoeting (met video's)

Afbeelding
Anderhalf uur mogen doorbrengen samen met de paus, hem persoonlijk een vraag mogen stellen en nog een antwoord krijgen ook, samen zingen en bidden. Het is mij, samen met 130 medebroeders, overkomen, gisteren in de vooravond in Brussel.  De paus heeft de gewoonte om bij elke buitenlandse reis de plaatselijke jezuïeten te ontmoeten. De ontmoeting vond plaats in het  Collège Saint Michel , een van de twee Frantalige jezuïetencolleges van Brussel. 130 medebroeders uit België en Nederland waren er ruim van te voren samengekomen. Ook 40 veiligheidsmensen waren van de partij. Ik zag zelf hoe de ontmoetingsruimte een kwartier lang met snuffelhonden werd uitgekamd.   De paus was een half uur in vertraging. Geen nood, medebroeder kardinaal Michael Czerny sj, prefect van het dicasterie voor de bevordering van de gehele menselijke ontwikkeling, was ook in de zaal. Hij ging met de aanwezigen in gesprek en antwoordde op de meest diverse vragen.    Dat interview werd abrupt onderbroken toen het gevol
Meer lezen

Twee minuten dagelijks bidden op deze wijze verandert je leven - Podcast met Nikolaas Sintobin sj

Afbeelding
Kort geleden had ik bij de EO (Life Rules) een podcastopname over Bidden met de Bijbel. Ik sprak er over de kern van wat bidden eigenlijk is. Het ging dus over bidden met de Bijbel, maar ook over een gebedsvorm die je amper twee minuten per dag vraagt maar die je leven grondig kan veranderen. Klik hier om dit mooie gesprek te beluisteren. Wil je meer weten over mijn recente boek "Bidden met de Bijbel", klik dan hier .
Meer lezen

Wat doen met die eeuwige onrust in je ziel? Een gouden tip uit een brief van Ignatius

Afbeelding
Uit een brief van Ignatius aan een jezuïet die het niet goed ging Je vergist je als je denkt dat de onrust die je ervaart en de traagheid van de vooruitgang van je geestelijk leven te wijten zijn aan de plaats waar je leeft, je oversten of je medebroeders. Die onrust komt van binnen en niet van buiten. Ik doel hiermee op je tekort aan nederigheid, gehoorzaamheid, gebed, aan je gebrek aan ascese … samengevat je al te geringe vurigheid om te groeien in volmaaktheid. Je zou kunnen veranderen van woonplaats, overste of medebroeders. Maar als je de innerlijke mens niet bijspijkert, zal het je nooit goed gaan. Overal zal je op hetzelfde stoten, tenzij je erin slaagt om nederig, gehoorzaam en toegewijd te worden en je eigenliefde los te laten. Dit is de enige verandering waarnaar je moet streven. Ik bedoel dat je moet proberen om de innerlijke mens te veranderen en hem terug op het juiste pad te richten, zoals een dienaar naar zijn Heer. Ignatius van Loyola
Meer lezen

Een van mijn (talrijke) favoriete citaten van Theresia van Lisieux: de kunst van het weigeren

Afbeelding
Ingetreden in de Karmel als 15-jarige en gestorven op 24-jarige leeftijd, is Thérèse van Lisieux een van de grote heiligen van de kerk. Haar autobiografie ( Geschiedenis van een ziel ) is een parel. Op haar feestdag bied ik je graag dit schitterend citaat aan. “Het is in de karmel niet altijd mogelijk de woorden uit het Evangelie naar de letter in de praktijk te brengen. Soms moet je vanwege je bezigheden wel eens een kleine dienst aan iemand weigeren.  Maar als de liefde tot de naaste in de ziel diep wortel heeft geschoten, is dat ook uiterlijk te zien. Je kunt op een zo minzame manier iets weigeren wat je niet geven kunt, dat die weigering net zoveel plezier doet als de gave.”
Meer lezen

Nikolaas Sintobin sj 25 jaar priester! - De video

Afbeelding
Vandaag is het 25 jaar geleden dat ik priester werd gewijd door bishop Patrick Hoogmartens. Samen met mij werden ook medebroeders Leo De Weerdt en Wim Dombret. Met dankbaarheid en verwondering kijk ik terug op die kwarteeuw.   Klik hier om de video te bekijken van de wijding . Je kan ook klikken op de foto's hieronder of hierboven om te kijken naar de video.
Meer lezen

Tips voor biecht- en andere delicate gesprekken - Pierre Favre sj

Afbeelding
De heilige Pierre Favre, een van de eerste jezuïeten, was een meester in het voeren van gesprekken. Ook van biechtgesprekken. Van hem zijn onderstaande tips voor biechtvaders. Elkeen die regelmatig delicate gesprekken moet voeren, kan er zijn voordeel uit halen. a. Wees mild en zacht. b. Spreek nooit op scherpe toon en toon nooit afkeer, hoe vreemd datgene wat de biechteling zegt ook moge zijn. c. Hoed je ervoor om het gesprek saai of vervelend te vinden. d. Geef nooit aan je biechteling die zich aan jou bloot moet geven de indruk dat hij voor een godsgericht komt waar hij in de eerste plaats geoordeeld gaat worden. e. Stel je niet op als een hoogmoedig of minachtend farizeeër of als de boze of ongeduldige rechter. f. Tot slot, doe je uiterste best opdat elkeen die bij jou te biechte is geweest graag naar jou terugkomt.
Meer lezen

Het antwoord dat de paus gaf op mijn vraag over mijn/ons werk in Amsterdam: "Heb de moed om risico's te nemen"

Afbeelding
  Tijdens de ontmoeting tussen de paus en de jezuïeten in Brussel had ik het voorrecht paus Franciscus een vraag te mogen stellen die me nauw aan het hart ligt. Er was een embargo op de antwoorden totdat zij officieel door het Vaticaan werden vrijgegeven. Dat is gisteren gebeurd. Zijn antwoord overtrof mijn stoutste verwachtingen. Hier mijn vraag en, vooral, het antwoord van de paus. Daarna geef ik ook wat toelichting en commentaar. Vraag   Heilige Vader, ik woon in Amsterdam, een van de meest geseculariseerde steden ter wereld. Eens zei wijlen pater Generaal Adolfo Nicolás sj dat hij ervan droomde om de Geestelijke Oefeningen aan atheïsten te geven. In ons land is atheïsme eerder de norm dan de uitzondering. Maar we willen de rijkdom van ons geestelijk leven aan al onze medemensen doorgeven, echt aan iedereen, zoals u zegt: «Iedereen, iedereen, iedereen». Hoe kunnen we dit vergaande niveau van inculturatie bereiken? Antwoord De grens van inculturatie ontdekken we door de begindagen va
Meer lezen

Hoe religie goede mensen kan verblinden - Heerlijke grap van kardinaal Martini

Afbeelding
Hoe religie goede mensen kan verblinden wordt mooi geïllustreerd in een verhaal van wijlen kardinaal Carlo-Maria Martini sj, de aartsbisschop van Milaan.  Het verhaal gaat over een Italiaans stel dat gaat trouwen. Ze hebben een afspraak met de pastoor om een kleine receptie te houden op de binnenplaats van de parochie buiten de kerk. Maar het regende en ze konden de receptie niet houden in open lucht. Dus zeiden ze tegen de pastoor: “Is het goed als we de viering in de kerk houden?” Nu was pastoor helemaal niet blij met een receptie in de kerk, maar ze zeiden: “We eten een stukje taart, zingen een liedje, drinken een glas wijn en gaan dan naar huis.” Zo werd de priester overhaald. Maar als goede, levenslustige Italianen dronken ze een beetje wijn, zongen een liedje, dronken nog wat wijn en zongen nog wat liedjes, en binnen een half uur was er een groot feest aan de gang in de kerk. Iedereen had het naar zijn zin, veel plezier en luid gelach. Maar de pastoor werd bloednerveus, ijsbeerde
Meer lezen

Koop het verrassende nieuwe boek van Nikolaas Sintobin nu reeds met korting

Afbeelding
Op 17 oktober publiceer ik een nieuw boek: O p het kompas van de vreugde. Ignatius van Loyola als levensgids . In dit boek vind je een laagdrempelige inleiding in de ignatiaanse spiritualiteit. Ik bespreek er kort en bondig de grote thema's uit de wijsheid van Ignatius. Maar wellicht ook onderwerpen die je zullen verrassen: de juiste maat bij het eten en drinken, de kunst van het luisteren, waarom het goed kan zijn het tegenovergestelde te doen van wat je spontaan zou doen, of nog de wel heel bijzondere relatie van Ignatius met Jezus. Als je het boek nú reeds bestelt, dan krijg je een korting van 2€. In plaats van 16,99€ betaal je dan slechts 14,99€. Je kan dan ook een set mooie Bijbelkaarten kopen aan verlaagde prijs.  Om het boek nu te bestellen mét korting, klik hier !
Meer lezen