"In alle dingen"

In deze miniserie licht ik kort drie regels van Ignatius van Loyola toe over hoe "de vijand van de menselijke natuur" tewerk gaat toelichten. Inzicht in diens tactiek helpt om zijn listen te ontmaskeren en om je ertegen te wapenen in je innerlijk leven. Het is de vijand eigen om zwakker te worden, de moed te verliezen en met zijn bekoringen op de vlucht te gaan, wanneer wie zich in het geestelijke oefent resoluut het hoofd biedt aan de bekoringen van de vijand door er lijnrecht tegen in te gaan. Als daarentegen wie zich oefent, bij het ondergaan van bekoringen bang begint te worden en de moed begint te verliezen, dan is er op het aardoppervlak geen beest zo wild als de vijand van de menselijke natuur, wanneer die met een even grote slechtheid zijn verdorven bedoeling wil verwerkelijken. ( Geestelijke Oefeningen, nr. 325 ) Het is niet wenselijk om te onderhandelen met de bekoring of verleiding als die zich aandienen. De listen van de verleider zijn nu eenmaal onweerst

  Tijdens de ontmoeting tussen de paus en de jezuïeten in Brussel had ik het voorrecht paus Franciscus een vraag te mogen stellen die me nauw aan het hart ligt. Er was een embargo op de antwoorden totdat zij officieel door het Vaticaan werden vrijgegeven. Dat is gisteren gebeurd. Zijn antwoord overtrof mijn stoutste verwachtingen. Hier mijn vraag en, vooral, het antwoord van de paus. Daarna geef ik ook wat toelichting en commentaar. Vraag   Heilige Vader, ik woon in Amsterdam, een van de meest geseculariseerde steden ter wereld. Eens zei wijlen pater Generaal Adolfo Nicolás sj dat hij ervan droomde om de Geestelijke Oefeningen aan atheïsten te geven. In ons land is atheïsme eerder de norm dan de uitzondering. Maar we willen de rijkdom van ons geestelijk leven aan al onze medemensen doorgeven, echt aan iedereen, zoals u zegt: «Iedereen, iedereen, iedereen». Hoe kunnen we dit vergaande niveau van inculturatie bereiken? Antwoord De grens van inculturatie ontdekken we door de begindagen va

Veel mensen luisteren graag naar paus Franciscus. Zijn beeldtaal, de herkenbaarheid en de toepasbaarheid van zijn voorbeelden maken dat ongeveer iedereen hem begrijpen kan. Tegelijkertijd zijn nogal wat mensen verwonderd door zijn regelmatige verwijzing naar de duivel. In het bijzonder als het gaat over innerlijk geestelijk leven. Kan je het daar redelijkerwijze nog over hebben, aan het begin van het derde millennium? Ik meen te weten dat Franciscus, als hij het heeft over de duivel, niet meteen denkt aan een akelig mannetje met hoorntjes en bokkepoten. Als jezuïet is hij doordrongen van de spiritualiteit van Ignatius van Loyola , de stichter van de jezuïeten. In die spiritualiteit staat de “ onderscheiding van de geesten ” centraal: het leren onderscheid maken tussen wat komt van de goede geest van God en wat komt van de boze geest, de duivel. Het eigene van de goede geest is dat hij mensen dichter bij God brengt en dus bij meer leven en liefde. Het meest betrouwbare teken dat

Voor de glossy Liefke schreef ik een overweging over liefde. In deze serie bied ik enkele uittreksels aan. (3/7) De ervaring leert dat liefde niet aangeboren is. Je kan wel leren liefhebben. Maar hoe? Augustinus van Hippo (354 – 430) beantwoordt deze vraag met één woord: het Latijnse werkwoord voor beminnen amare . Hij gebruikt hierbij twee vormen van dit Latijnse woord: amare (beminnen) en amari (bemind worden). Augustinus onderscheidt drie trappen in de liefde. De eerste trap in de liefde is amare amari : ervan houden bemind te worden. Je ontdekt wat liefde is door liefde te ontvangen. De baby wordt ingewijd in de ervaring van het liefhebben omdat zijn ouders hem dag in dag uit liefde geven. In deze eerste fase van het leerproces is liefde vooral iets wat je krijgt. De tweede trap is amare amare: ervan houden te beminnen. Je hebt ervaren hoe prettig en deugddoend het is om liefde te ontvangen. Je verlangt nu ook zelf liefde te geven. Je vindt het daarbij belangrijk dat h

In 1978 publiceerde Karl Rahner sj zijn vermaarde « Brief van Ignatius aan jezuïeten van nu ». In dit essay kruipt Rahner in de huid en pen van Ignatius van Loyola en levert hij mijmeringen over het betekent vandaag jezuïet te zijn. In dit uittreksel denkt Rahner na over de jezuïtische gehoorzaamheid.  Wie inwendig vrij is, zelfkritiek heeft en bereid is tot stille dienst aan een gemeenschappelijke zaak, wie daarbij nog een beetje humor heeft en mild begrip voor al het dwaze en ontoereikende van de aardse geschiedenis, die zal ook nu geen bijzonder verschrikkelijke problemen hebben met de gehoorzaamheid in een Orde.  Ik heb zelfs de indruk dat een burgerlijke huisvader en werknemer een beperktere ruimte van vrijheid heeft in de profane maatschappij dan jullie in de Orde. In weerwil van dat domme woord in Ignatius' brief over de gehoorzaamheid hoeven jullie geen “kadavergehoorzaamheid” te beoefenen. Wel moeten jullie onbaatzuchtige, nuchtere, dienstvaardige mensen zijn. Er bestaa

Een reiziger in de woestijn raakt verdwaald. Uitgedroogd door de onbarmhar­tige zon, ziet hij in de verte een oase. O, een fata morgana, denkt hij, een luchtspiegeling. Hij na­dert de oase, maar ze verdwijnt niet. Duidelijk ziet hij de dadelpalmen, het gras en vooral de bron. Natuurlijk een hon­ger-fantasie, een dorst-illusie, denkt hij, die mijn half-waanzinnige hersenen mij voortoveren. Zulke fantasieën krijg je gemakkelijk in mijn toestand. Projectie! Nu hoor ik zowaar het water kabbelen. Ook nog een gehoor-hallucinatie! Wat is de natuur toch wreed. Korte tijd later vinden twee bedoeïenen hem dood. Zegt de een tot de ander: 'Begrijp jij dat nou: dadels groeien hem bijna in de mond en hij is verhon­gerd; hij ligt vlak bij de bron en is van dorst omgekomen. Hoe is het mogelijk?' Antwoordt de andere: 'Het was een moderne mens, gestorven van vrees voor projectie'. Piet Van Breemen sj

Een stiltetip van Nikolaas Sintobin sj

De heilige Pierre Favre, een van de eerste jezuïeten, was een meester in het voeren van gesprekken. Ook van biechtgesprekken. Van hem zijn onderstaande tips voor biechtvaders. Elkeen die regelmatig delicate gesprekken moet voeren, kan er zijn voordeel uit halen. a. Wees mild en zacht. b. Spreek nooit op scherpe toon en toon nooit afkeer, hoe vreemd datgene wat de biechteling zegt ook moge zijn. c. Hoed je ervoor om het gesprek saai of vervelend te vinden. d. Geef nooit aan je biechteling die zich aan jou bloot moet geven de indruk dat hij voor een godsgericht komt waar hij in de eerste plaats geoordeeld gaat worden. e. Stel je niet op als een hoogmoedig of minachtend farizeeër of als de boze of ongeduldige rechter. f. Tot slot, doe je uiterste best opdat elkeen die bij jou te biechte is geweest graag naar jou terugkomt.

                                                                                          Voor de glossy LFK schreef ik een overweging over liefde. In deze serie bied ik enkele uittreksels aan. (2/7) Ieder mens verlangt naar liefde. Naar graag gezien worden en zelf graag zien. Uit ervaring weten we dat je nooit helemaal afzwaait op de leerschool van de liefde. Verliefdheid komt en gaat. Daar kan je niet zoveel aan doen. Maar liefde is een werkwoord en dat blijft zo een leven lang. Dit geldt voor de exclusieve liefdesrelatie tussen twee mensen. Maar ook voor de ouderliefde of de vriendschapsliefde. Dat werken is in het bijzonder nodig om twee redenen. Liefde raakt aan de kwetsbare intimiteit van de mens. Omdat ze zo diep gaat, kan ze helemaal vervullen. Daardoor echter maakt liefde ook dat je uiteindelijk naakt komt te staan voor de ander. Het kan daarom niet anders dan dat liefde je confronteert met de armoede van je eigen onmacht en met die van de geliefde. Je wil alles geven

Ingetreden in de Karmel als 15-jarige en gestorven op 24-jarige leeftijd, is Thérèse van Lisieux een van de grote heiligen van de kerk. Haar autobiografie ( Geschiedenis van een ziel ) is een parel. Op haar feestdag bied ik je graag dit schitterend citaat aan. “Het is in de karmel niet altijd mogelijk de woorden uit het Evangelie naar de letter in de praktijk te brengen. Soms moet je vanwege je bezigheden wel eens een kleine dienst aan iemand weigeren.  Maar als de liefde tot de naaste in de ziel diep wortel heeft geschoten, is dat ook uiterlijk te zien. Je kunt op een zo minzame manier iets weigeren wat je niet geven kunt, dat die weigering net zoveel plezier doet als de gave.”