Wenken voor de dagelijkse omgang met de duivel (1/4)
Veel mensen luisteren graag naar paus Franciscus. Zijn beeldtaal, de herkenbaarheid en de
toepasbaarheid van zijn voorbeelden maken dat ongeveer iedereen hem begrijpen
kan. Tegelijkertijd zijn nogal wat mensen verwonderd door zijn regelmatige
verwijzing naar de duivel. In het bijzonder als
het gaat over innerlijk geestelijk leven. Kan je het daar redelijkerwijze nog
over hebben, aan het begin van het derde millennium?
Ik meen te weten dat Franciscus, als hij het heeft
over de duivel, niet meteen denkt aan een akelig mannetje met hoorntjes en
bokkepoten. Als jezuïet is hij doordrongen van de spiritualiteit
van Ignatius van Loyola, de stichter van de jezuïeten. In die
spiritualiteit staat de “onderscheiding van de geesten” centraal: het leren onderscheid maken tussen wat komt van de goede geest van God en wat komt van de boze
geest, de duivel. Het eigene van de goede
geest is dat hij mensen dichter bij God brengt en dus bij meer leven en
liefde. Het meest betrouwbare teken dat iets komt van de goede geest is de duurzame vreugde, rust, of vertrouwen waarmee
zijn werking gepaard gaat. Het eigene van de boze geest is het omgekeerde. Zijn werking kan eerst wel leiden tot
plezier. Het eindresultaat is steeds droefheid, boosheid, leegte, enz.
Ignatius noemt die kracht van het kwade ook de vijand
van de menselijke natuur: een dynamiek die, op geniepige of open wijze, de
mens probeert kapot te maken in wat hij of zij is in het diepste van zichzelf. Ieder
die iet of wat ervaring heeft met de mensenwerkelijkheid, weet dat die dynamiek
bestaat en werkzaam is. In zijn Geestelijke
Oefeningen geeft Ignatius 22 regels
voor de onderscheiding van de geesten. Het zijn subtiele aanwijzingen over
hoe de goede geest maar ook die vijand
tewerk gaan. In het bijzonder in het hart van de mens. Even eenvoudig als
subtiel. Ze illustreren hoe de menselijke psychologie, enerzijds en de geestelijke
ervaring nauw verstrengeld zijn. Het kwaad ageert vaak op het raakvlak van
beide.
In deze miniserie zal ik drie regels van Ignatius van Loyola over hoe de vijand tewerk gaat toelichten. Inzicht in diens tactiek helpt om
zijn listen te ontmaskeren en om je ertegen te wapenen in je innerlijk leven.
Nikolaas Sintobin sj
Nikolaas Sintobin sj
Reacties