Is vijandsliefde mogelijk?

Menselijkerwijze lijkt vijandsliefde niet mogelijk. Je kan en mag niet vragen aan een mens om zijn of haar vijand graag te zien. Zeker niet als die vijand weigert schuld te bekennen en veel kwaad (heeft) verricht en dit wellicht zal blijven doen. 

Zijn wij mensen dan veroordeeld tot haat?

De voorbije dagen las ik “Terra Alta”, een schitterende roman/detective van de Spaanse schrijver Javier Cercas. Haat is een rode draad doorheen dit verhaal. Olga, een van de hoofdpersonnages, zegt er het volgende: Iemand haten is net als het opdrinken van een glas met vergif en geloven dat je daardoor diegene die je verafschuwt gaat doden.

Wie zich laat meeslepen door haat, anders gezegd, dreigt zichzelf te straffen.

Is er dan geen hoop?

Het getuigenis van Jezus gaat lijnrecht in tegen wat de meeste mensen als normaal beschouwen. Hij ervaart de vijandsliefde wel degelijk. In gruwelijke omstandigheden: terwijl Hij, onschuldig, hangt te sterven aan een kruis en zijn moordenaars niet het minste teken van berouw tonen.

Ik denk, preciezer, ik hoop dat dit raakt aan de kern van de Blijde Boodschap die het Evangelie is. Dat liefde toch mogelijk is. Altijd. Dat het liefde is die de mens verlost van het kwaad. Dus ook van haat. Niet door hard op je tanden te bijten. Wel als een geschenk dat je kan ontvangen. Pure genade. Het enige wat je zelf daarvoor kan doen is proberen je ervoor open te stellen. Het niet a priori uitsluiten. Erom vragen of ernaar verlangen in je gebed. Of alvast beginnen met vragen om erom te kunnen vragen, verlangen om ernaar te mogen verlangen.

Op een bepaald ogenblik kan het dan gebeuren dat je vaststelt dat het gebeurt. Dat het je gegeven wordt los te laten. Dat de boeien van de haat doorbroken worden. Dat je bevrijd wordt van die knagende pijn. Je kan verder met je leven.

Voor alle duidelijkheid. Vijandsliefde is geen uitnodiging tot vergeten of de andere kant uit te kijken. Het wil niet zeggen dat een land zich niet mag verdedigen tegen een onterechte aanval. Het gaat er ook niet om onaanvaardbaar kwaad te bagatelliseren of te bedekken met de mantel van de liefde. Integendeel. Liefde maakt net mogelijk om ten diepste te kennen. Ook de waarheid. Want die bevrijdt. 

Vijandsliefde laat echter toe dat het eigen hart door dat kwaad niet wordt vergiftigd.

Acht ik mezelf in staat tot vijandsliefde? Ik denk het niet. Maar de ervaring heeft me wel geleerd dat het mij kan overkomen.

Nikolaas Sintobin sj