Als een zwerver je uitnodigt tot meer heiligheid - Homilie van Nikolaas Sintobin sj voor Allerheilige

ALLERHEILIGEN

Openbaring ‪7,2-4.9-14.  -  Psalm ‪24(23),1-2.3-4ab.5-6.   1 Johannes ‪3,1-3.   Matteüs ‪5,1-12a

Een tijd geleden nam ik de trein in Schiphol naar Amsterdam. Op het ogenblik dat ik wilde gaan zitten merkte ik dat een bejaarde man aanstalten maakte om ook plaats te nemen, en wel in de zetel tegenover mij. Ik had de man vlak ervoor opgemerkt op het perron. Hij was ongeschoren en ongekamd, net niet in lompen gekleed, droeg allerhande tassen, had een groot blik bier in de hand, zijn ogen waren bloeddoorlopen. De eerste gedachte die me door het hoofd schoot was: Neen, hier heb ik geen zin in, ik ga naar de andere kant van de wagon. Maar meteen hoorde ik een innerlijk stemmetje dat me zei: Nikolaas, dat kan je niet maken. Deze man is een mens zoals jij, een kind van God, zoals jij. Ik besloot dus toch maar te gaan zitten, vlak tegenover mijn “broer”. Hij zette zijn bierblik op het tafeltje, toverde een schriftje uit een van zijn talrijke tassen en begon druk te schrijven. De trein zette zich in beweging, het bierblikje begon te schuiven. Voor ik het wist had Ik het in mijn hand en gaf het terug aan mijn overbuur. Met een grote glimlach dankte hij me en we begonnen een eenvoudig praatje. Toen ik een kwartiertje later de trein uitstapte, had ik een warm gevoel in mijn hart.

Vandaag vieren we het feest van Allerheiligen. Wat wil dat eigenlijk zeggen, heiligen en heiligheid? We weten dat Heiligheid hét kenmerk bij uitstek is van God. De enige die helemaal heilig is God zelf. De heiligen van de heiligenkalender zijn die mensen waarvan onze Kerk erkent dat hun leven op een bijzondere wijze iets heeft laten zien van die Heiligheid. Maar vermits wij allen geschapen zijn naar beeld en gelijkenis van God, zijn wij ook allen geroepen om heilig te worden. Hoe doe je dat?

In de evangelielezing hoorden we zonet de zaligsprekingen. Van deze toespraak van Jezus wordt wel gezegd dat ze iets heeft van een zelfportret. Jezus, de enige mens die zowel helemaal God als mens was, schetst er, met andere woorden, hoe je als mens heilig kan zijn en worden. Ik zou drie aspecten van deze handleiding voor heiligheid van Jezus kort willen toelichten.

1.     In vijf van de negen zaligsprekingen wordt verwezen naar God, Jezus of het Koninkrijk van God.  Groei naar heiligheid heeft veel te maken met God en Jezus . Gebed, liturgie, sacramenten enz. zijn belangrijk. Ze helpen om te groeien in de gelijkenis met God. Ruimer, het ontluiken van de heiligheid in een mens, is steeds vrucht van Gods genade. Of je je daar als mens bewust voor open stelt of niet. Heiligheid is immers niet het exclusieve privilege van christenen.

2.     In vijf van de negen zaligsprekingen wordt verwezen naar ervaringen met een negatieve bijklank: armoede, droefheid, honger, dorst, vervolging, beschimping en betichting. Het pad van de heiliging is iets anders dan een training om ongenaakbare, perfecte, helemaal afgelikte supermensen te worden. Heiligheid gaat eerder over leren omgaan met kwetsbaarheid, beperktheid, weerstand, onmacht. Van jezelf en – vaak moeilijker om mee om te gaan -  van anderen. Ervaringen waar je doorgaans niet voor kiest. Heiligheid, met andere woorden, heeft veel te maken met menselijkheid, met kleinmenselijkheid en met het leren omgaan met die menselijke, soms bijna onmenselijke menselijke natuur die de onze is.

3.     In vier van de negen zaligsprekingen verwijst Jezus naar een actieve, pro-actieve houding: zachtmoedigheid, barmhartigheid, zuiverheid en vrede. Heiligheid heeft dus ook te maken met keuze en vrijheid. Met ja of neen. Met doen of niet doen. Heiligheid is een genade. Maar zonder onze vrije medewerking is God machteloos.

Die oude man in het station, meen ik, heeft me geholpen om iets te ontdekken en te ervaren van de heiligheid van God. In de eerste plaats in die oude man zelf. Mogelijks ook een beetje in mijzelf. Op die trein tussen Schiphol en Amsterdam heb ik in mijn hart eventjes ervaren dat kwetsbaarheid een bevoorrechte weg is naar Gods schoonheid. Dat wij, mensen, beschikken over een flinke portie vrijheid om daar al of niet mee om te gaan. En dat net dáár God naar ons toekomt. Vaak onverwacht.