Onderscheiding van de geesten voor beginners: over welke "geesten" heeft men het? - Joe Tetlow sj(1/3)
Joe
Tetlow sj is een van de grootste hedendaagse specialisten van de Geestelijke Oefeningen van Ignatius van Loyola. In deze
mini-serie geeft hij enkele basisprincipes van de Onderscheiding van de
geesten.
Troost en
troosteloosheid
Het
menselijk doen en laten wordt bepaald door een complex geheel van motieven.
Zowel in ons dagdagelijks bezig zijn als bij onze grote beslissingen. Waarom
kiest een jonge vrouw ervoor om arts te geworden of een jonge man om
ingenieur te worden? Er is van alles dat meespeelt: succes, altruïsme,
belangstelling. Of nog, wat beweegt een vrouw die lange jaren gerookt heeft om
hiermee te stoppen of een man met overgewicht om slank te worden? Ook hier zijn
er allerhande factoren: angst om te sterven, verlangen naar gezondheid,
bezorgdheid om de familie. Al die factoren spelen op mekaar in een beweging die
er de persoon ten slotte toe brengt om te handelen. Meester Ignatius heeft
geleerd om na te denken over die complexe clusters van motieven – beelden,
ideeën, aantrekkingen, afstotingen – in termen van geesten.
We
kunnen allen uiteenlopende geesten
noemen. Er is zoiets als een schoolgeest, als iedereen samen supportert voor de
voetbalploeg. Er is angst die een hele stad kan teneerdrukken; maar ook
enthousiasme die kan maken dat een heel land terug rechtop krabbelt. Geesten zijn niet enkel werelds. Als een
heilige wordt gecanoniseerd kan het zijn dat er een huivering van ontroering
het hele Sint-Pietersplein vervult. Een geest
van gebed kan mensen ertoe brengen om een retraite te doen. Christenen die
onderdrukt worden kunnen ertoe bewogen worden om trouw te blijven.
Meester
Ignatius kwam tot het inzicht dat deze complexe clusters van motieven en
drijfveren twee vormen aannemen. Hij identificeerde ze als troost en
troosteloosheid. Hij ontdekte dat zowel troost als troosteloosheid je dichter
bij God kunnen brengen of je van Hem kunnen verwijderen. Zo ook werd hem
duidelijk dat de ene keer troost van een goede geest komt en dat die een andere
keer van een kwade geest kwam. Hij stelde hetzelfde vast voor troosteloosheid.
De
ignatiaanse spiritualiteit past dit toe bij het nemen van belangrijke
beslissingen en ook in het gewone dagelijkse leven. De beweging van de geesten gaat
dus blijkbaar over een complex geheel van factoren: troost en troosteloosheid,
goede en kwade geesten, bewegingen naar en van God weg.
Joe Tetlow sj
Een systematische uiteenzetting over de ignatiaanse onderscheiding vind je in het boek: Nikolaas Sintobin, Vertrouw op je gevoel. Keuzes leren maken met Ignatius van Loyola, KokBoekencentrum, 2021
Reacties