Onderscheiding van de geesten voor beginners: over welke "geesten" heeft men het? - Joe Tetlow sj(1/3)


Joe Tetlow sj is een van de grootste hedendaagse specialisten van de Geestelijke Oefeningen van Ignatius van Loyola. In deze mini-serie geeft hij enkele basisprincipes van de Onderscheiding van de geesten.

Troost en troosteloosheid

Het menselijk doen en laten wordt bepaald door een complex geheel van motieven. Zowel in ons dagdagelijks bezig zijn als bij onze grote beslissingen. Waarom kiest een jonge vrouw ervoor om arts te geworden of een jonge man om ingenieur te worden? Er is van alles dat meespeelt: succes, altruïsme, belangstelling. Of nog, wat beweegt een vrouw die lange jaren gerookt heeft om hiermee te stoppen of een man met overgewicht om slank te worden? Ook hier zijn er allerhande factoren: angst om te sterven, verlangen naar gezondheid, bezorgdheid om de familie. Al die factoren spelen op mekaar in een beweging die er de persoon ten slotte toe brengt om te handelen. Meester Ignatius heeft geleerd om na te denken over die complexe clusters van motieven – beelden, ideeën, aantrekkingen, afstotingen – in termen van geesten.

We kunnen allen uiteenlopende geesten noemen. Er is zoiets als een schoolgeest, als iedereen samen supportert voor de voetbalploeg. Er is angst die een hele stad kan teneerdrukken; maar ook enthousiasme die kan maken dat een heel land terug rechtop krabbelt. Geesten zijn niet enkel werelds. Als een heilige wordt gecanoniseerd kan het zijn dat er een huivering van ontroering het hele Sint-Pietersplein vervult. Een geest van gebed kan mensen ertoe brengen om een retraite te doen. Christenen die onderdrukt worden kunnen ertoe bewogen worden om trouw te blijven.

Meester Ignatius kwam tot het inzicht dat deze complexe clusters van motieven en drijfveren twee vormen aannemen. Hij identificeerde ze als troost en troosteloosheid. Hij ontdekte dat zowel troost als troosteloosheid je dichter bij God kunnen brengen of je van Hem kunnen verwijderen. Zo ook werd hem duidelijk dat de ene keer troost van een goede geest komt en dat die een andere keer van een kwade geest kwam. Hij stelde hetzelfde vast voor troosteloosheid.

De ignatiaanse spiritualiteit past dit toe bij het nemen van belangrijke beslissingen en ook in het gewone dagelijkse leven. De beweging van de geesten gaat dus blijkbaar over een complex geheel van factoren: troost en troosteloosheid, goede en kwade geesten, bewegingen naar en van God weg.

Joe Tetlow sj

Een systematische uiteenzetting over de ignatiaanse onderscheiding vind je in het boek: Nikolaas Sintobin, Vertrouw op je gevoel. Keuzes leren maken met Ignatius van Loyola, KokBoekencentrum, 2021

Reacties

Een reactie posten

Meest gelezen

Wat er gebeurt als je zomaar anderhalf uur mag doorbrengen met paus Franciscus - Verslag van een persoonlijke ontmoeting (met video's)

Afbeelding
Anderhalf uur mogen doorbrengen samen met de paus, hem persoonlijk een vraag mogen stellen en nog een antwoord krijgen ook, samen zingen en bidden. Het is mij, samen met 130 medebroeders, overkomen, gisteren in de vooravond in Brussel.  De paus heeft de gewoonte om bij elke buitenlandse reis de plaatselijke jezuïeten te ontmoeten. De ontmoeting vond plaats in het  Collège Saint Michel , een van de twee Frantalige jezuïetencolleges van Brussel. 130 medebroeders uit België en Nederland waren er ruim van te voren samengekomen. Ook 40 veiligheidsmensen waren van de partij. Ik zag zelf hoe de ontmoetingsruimte een kwartier lang met snuffelhonden werd uitgekamd.   De paus was een half uur in vertraging. Geen nood, medebroeder kardinaal Michael Czerny sj, prefect van het dicasterie voor de bevordering van de gehele menselijke ontwikkeling, was ook in de zaal. Hij ging met de aanwezigen in gesprek en antwoordde op de meest diverse vragen.    Dat interview werd abrupt onderbroken toen het gevol
Meer lezen

Het antwoord dat de paus gaf op mijn vraag over mijn/ons werk in Amsterdam: "Heb de moed om risico's te nemen"

Afbeelding
  Tijdens de ontmoeting tussen de paus en de jezuïeten dd 28 september 2024 in Brussel had ik het voorrecht paus Franciscus een vraag te mogen stellen die me nauw aan het hart ligt. Er was een embargo op de antwoorden totdat zij officieel door het Vaticaan werden vrijgegeven. Dat is gisteren gebeurd. Zijn antwoord overtrof mijn stoutste verwachtingen. Hier mijn vraag en, vooral, het antwoord van de paus. Daarna geef ik ook wat toelichting en commentaar. Vraag   Heilige Vader, ik woon in Amsterdam, een van de meest geseculariseerde steden ter wereld. Eens zei wijlen pater Generaal Adolfo Nicolás sj dat hij ervan droomde om de Geestelijke Oefeningen aan atheïsten te geven. In ons land is atheïsme eerder de norm dan de uitzondering. Maar we willen de rijkdom van ons geestelijk leven aan al onze medemensen doorgeven, echt aan iedereen, zoals u zegt: «Iedereen, iedereen, iedereen». Hoe kunnen we dit vergaande niveau van inculturatie bereiken? Antwoord De grens van inculturatie ontdekken we
Meer lezen

Een van mijn (talrijke) favoriete citaten van Theresia van Lisieux: de kunst van het weigeren

Afbeelding
Ingetreden in de Karmel als 15-jarige en gestorven op 24-jarige leeftijd, is Thérèse van Lisieux een van de grote heiligen van de kerk. Haar autobiografie ( Geschiedenis van een ziel ) is een parel. Op haar feestdag bied ik je graag dit schitterend citaat aan. “Het is in de karmel niet altijd mogelijk de woorden uit het Evangelie naar de letter in de praktijk te brengen. Soms moet je vanwege je bezigheden wel eens een kleine dienst aan iemand weigeren.  Maar als de liefde tot de naaste in de ziel diep wortel heeft geschoten, is dat ook uiterlijk te zien. Je kunt op een zo minzame manier iets weigeren wat je niet geven kunt, dat die weigering net zoveel plezier doet als de gave.”
Meer lezen

Tips voor biecht- en andere delicate gesprekken - Pierre Favre sj

Afbeelding
De heilige Pierre Favre, een van de eerste jezuïeten, was een meester in het voeren van gesprekken. Ook van biechtgesprekken. Van hem zijn onderstaande tips voor biechtvaders. Elkeen die regelmatig delicate gesprekken moet voeren, kan er zijn voordeel uit halen. a. Wees mild en zacht. b. Spreek nooit op scherpe toon en toon nooit afkeer, hoe vreemd datgene wat de biechteling zegt ook moge zijn. c. Hoed je ervoor om het gesprek saai of vervelend te vinden. d. Geef nooit aan je biechteling die zich aan jou bloot moet geven de indruk dat hij voor een godsgericht komt waar hij in de eerste plaats geoordeeld gaat worden. e. Stel je niet op als een hoogmoedig of minachtend farizeeër of als de boze of ongeduldige rechter. f. Tot slot, doe je uiterste best opdat elkeen die bij jou te biechte is geweest graag naar jou terugkomt.
Meer lezen

Waarom de moderne mens zo moeilijk kan geloven - Piet van Breemen sj (+)

Afbeelding
Een reiziger in de woestijn raakt verdwaald. Uitgedroogd door de onbarmhar­tige zon, ziet hij in de verte een oase. O, een fata morgana, denkt hij, een luchtspiegeling. Hij na­dert de oase, maar ze verdwijnt niet. Duidelijk ziet hij de dadelpalmen, het gras en vooral de bron. Natuurlijk een hon­ger-fantasie, een dorst-illusie, denkt hij, die mijn half-waanzinnige hersenen mij voortoveren. Zulke fantasieën krijg je gemakkelijk in mijn toestand. Projectie! Nu hoor ik zowaar het water kabbelen. Ook nog een gehoor-hallucinatie! Wat is de natuur toch wreed. Korte tijd later vinden twee bedoeïenen hem dood. Zegt de een tot de ander: 'Begrijp jij dat nou: dadels groeien hem bijna in de mond en hij is verhon­gerd; hij ligt vlak bij de bron en is van dorst omgekomen. Hoe is het mogelijk?' Antwoordt de andere: 'Het was een moderne mens, gestorven van vrees voor projectie'. Piet Van Breemen sj
Meer lezen

Als een wereldleider een boekje opent over zijn innerlijk leven en over hoe je in de wereldpolitiek tot besluiten komt - Herman Van Rompuy

Afbeelding
Foto van Michiel Hendryckx Begin vorige week had ik het genoegen deel te nemen aan een panelgesprek, georganiseerd door de ouderraad van het Sint-Jan Berchmanscollege in Brussel. Ik zat er naast Herman Van Rompuy, gewezen voorzitter van de Europese Raad.  Tijdens het vraaggesprek met de zaal gaf deze gewezen wereldleider een inkijkje in zijn innerlijkheid en vertelde hij ook over zijn ervaring met wereldpolitiek. Ik deel twee zaken die hij vertelde. 1. Herman Van Rompuy vertelde dat hij elke dag tijd inruimt voor stilte en gebed. Een van de vruchten hiervan, zo stelde hij vast, is dat zijn positieve betrokkenheid op andere mensen daardoor een stuk sterker wordt. 2. De voormalige Europese president noemde twee van zijn "vuistregels" als hij de vergadering van 27 Europese regeringsleiders voorzat om te komen tot beslissingen. Die beslissingen worden genomen met unanimiteit.     a. Het is belangrijk om iedereen, maar dan ook iedereen te respecteren. Ook de mensen met wie je spon
Meer lezen

Waarom liefde zo confronterend is (2/7)

Afbeelding
                                                                                          Voor de glossy LFK schreef ik een overweging over liefde. In deze serie bied ik enkele uittreksels aan. (2/7) Ieder mens verlangt naar liefde. Naar graag gezien worden en zelf graag zien. Uit ervaring weten we dat je nooit helemaal afzwaait op de leerschool van de liefde. Verliefdheid komt en gaat. Daar kan je niet zoveel aan doen. Maar liefde is een werkwoord en dat blijft zo een leven lang. Dit geldt voor de exclusieve liefdesrelatie tussen twee mensen. Maar ook voor de ouderliefde of de vriendschapsliefde. Dat werken is in het bijzonder nodig om twee redenen. Liefde raakt aan de kwetsbare intimiteit van de mens. Omdat ze zo diep gaat, kan ze helemaal vervullen. Daardoor echter maakt liefde ook dat je uiteindelijk naakt komt te staan voor de ander. Het kan daarom niet anders dan dat liefde je confronteert met de armoede van je eigen onmacht en met die van de geliefde. Je wil alles geven
Meer lezen

Twee minuten dagelijks bidden op deze wijze verandert je leven - Podcast met Nikolaas Sintobin sj

Afbeelding
Kort geleden had ik bij de EO (Life Rules) een podcastopname over Bidden met de Bijbel. Ik sprak er over de kern van wat bidden eigenlijk is. Het ging dus over bidden met de Bijbel, maar ook over een gebedsvorm die je amper twee minuten per dag vraagt maar die je leven grondig kan veranderen. Klik hier om dit mooie gesprek te beluisteren. Wil je meer weten over mijn recente boek "Bidden met de Bijbel", klik dan hier .
Meer lezen

Uitleggen met één woord hoe je kan komen tot volmaakte liefde - het genie van Augustinus - overweging van Nikolaas Sintobin sj (3/7)

Afbeelding
Voor de glossy Liefke schreef ik een overweging over liefde. In deze serie bied ik enkele uittreksels aan. (3/7) De ervaring leert dat liefde niet aangeboren is. Je kan wel leren liefhebben. Maar hoe? Augustinus van Hippo (354 – 430) beantwoordt deze vraag met één woord: het Latijnse werkwoord voor beminnen amare . Hij gebruikt hierbij twee vormen van dit Latijnse woord: amare (beminnen) en amari (bemind worden). Augustinus onderscheidt drie trappen in de liefde. De eerste trap in de liefde is amare amari : ervan houden bemind te worden. Je ontdekt wat liefde is door liefde te ontvangen. De baby wordt ingewijd in de ervaring van het liefhebben omdat zijn ouders hem dag in dag uit liefde geven. In deze eerste fase van het leerproces is liefde vooral iets wat je krijgt. De tweede trap is amare amare: ervan houden te beminnen. Je hebt ervaren hoe prettig en deugddoend het is om liefde te ontvangen. Je verlangt nu ook zelf liefde te geven. Je vindt het daarbij belangrijk dat h
Meer lezen

Wenken voor de dagelijkse omgang met de duivel (1/4)

Afbeelding
Veel mensen luisteren graag naar paus Franciscus. Zijn beeldtaal, de herkenbaarheid en de toepasbaarheid van zijn voorbeelden maken dat ongeveer iedereen hem begrijpen kan. Tegelijkertijd zijn nogal wat mensen verwonderd door zijn regelmatige verwijzing naar de duivel. In het bijzonder als het gaat over innerlijk geestelijk leven. Kan je het daar redelijkerwijze nog over hebben, aan het begin van het derde millennium? Ik meen te weten dat Franciscus, als hij het heeft over de duivel, niet meteen denkt aan een akelig mannetje met hoorntjes en bokkepoten. Als jezuïet is hij doordrongen van de spiritualiteit van Ignatius van Loyola , de stichter van de jezuïeten. In die spiritualiteit staat de “ onderscheiding van de geesten ” centraal: het leren onderscheid maken tussen wat komt van de goede geest van God en wat komt van de boze geest, de duivel. Het eigene van de goede geest is dat hij mensen dichter bij God brengt en dus bij meer leven en liefde. Het meest betrouwbare teken dat
Meer lezen