God zoeken zonder klooster. Het religieuze leven van de jezuïeten - Een serie van Jos Moons (1/6)

Jezuïetenhuis De Krijtberg, Amsterdam

In deze tekst beschrijft Jos Moons sj de eigenheid van het leven van de jezuïeten. Dit artikel verscheen voorheen in het Benedictijns tijdschrift (nr 83, 2022). Hier enkele uittreksels. (1/6)

 

Het is bijna onvermijdelijk: een beschrijving van het religieuze leven van de jezuïeten begint met een serie ontkenningen. Nee, jezuïeten dragen geen habijt. Integendeel, ook het priesterboord vermijden ze meestal. Nee, jezuïeten wonen niet in een klooster. Integendeel, ze wonen bij voorkeur in de stad, ‘gewoon’ in een groot huis. Nee, jezuïeten volgen geen kloosterlijk ritme van gebedstijden. Integendeel, ze bidden weinig samen en weinig op vaste uren. Het religieuze leven van de jezuïet tart de beeldvorming…

 

1.     Geen klooster, wat dan wel?

 

Het archetype van het religieuze leven vormen de monnik en moniale uit de Benedictijnse traditie, die ontstond in de zesde eeuw. Het is een teruggetrokken leven, waarin de traditie van de woestijnvaders doorklinkt. (Er waren trouwens ook woestijnmoeders.) Weg van de haast van het leven in de wereld, met z’n oppervlakkigheid en zinsbegoocheling. In plaats daarvan een leven op het ritme van bidden en werken, bidden en werken, bidden en werken – waarbij werken bij voorkeur handenarbeid is. En ondertussen onder leiding van een wijze, een ‘abbas’ of ‘ammas’, de weg leren vinden tussen de grotere en kleinere duivels die bij het vertrek uit de wereld helaas mee verhuisd bleken.

 

Tien eeuwen later, in 16e eeuw, de eeuw van Maarten Luther, de Reformatie en het Concilie van Trente, ontstaan de jezuïeten. Daar gaat het er heel anders aan toe. Juist geen teruggetrokken leven. Jezuïeten wonen typisch in het centrum van de stad…  Juist geen handenarbeid. Jezuïeten werken bij voorkeur in vorming, bijvoorbeeld het Stanislascollege in Delft of de app ‘Bidden onderweg’ die in Amsterdam gemaakt wordt. En dat alles zonder het kader van gemeenschappelijk gebed: jezuïeten bidden meestal op zichzelf. Evenmin een abt. Wel een overste maar vooral ook eigen verantwoordelijkheid.

 

Het roept de vraag op wat houvast biedt in het jezuïetenbestaan. Hoe houd je het roer recht als zoveel hulpmiddelen die het leven kaderen ontbreken? Want ook in een jezuïetenleven gaat koers houden niet vanzelf. Hoe werkt dat, zonder afzondering, zonder habijt, en zonder abt?

Reacties

Een reactie posten

Meest gelezen

Bestel nú (tot 5 september) een gesigneerd exemplaar van het nieuwe boek van Nikolaas Sintobin sj, met een klein extraatje

Afbeelding
God zelf ontmoeten. Retraite met het leven van Jezus – door Nikolaas Sintobin sj.  | Verschijnt op 11 september 2025 | Reserveer nu voor €22,99 Een retraite in je eigen huiskamer: Hoe vind je stilte in een wereld vol haast? In God zelf ontmoeten  nodigt Nikolaas Sintobin sj je uit om stil te worden, naar binnen te keren en je opnieuw te verbinden met het leven van Jezus. Deze toegankelijke retraitegids bevat tien krachtige Bijbelmeditaties – gebaseerd op de eeuwenoude Geestelijke Oefeningen van Ignatius van Loyola – speciaal geschreven voor mensen van vandaag. Je hoeft niet naar een klooster. Je hoeft zelfs je huis niet uit. Klik hier voor meer info en om het boek te kopen of klik op onderstaande afbeelding.
Meer lezen

Durven vertrouwen op wat komt: een serie van Nikolaas Sintobin sj over vertrouwen (1/6)

Afbeelding
Voor de glossy LFK schreef ik een overweging over vertrouwen. In deze serie bied ik enkele uittreksels aan. (1/6) Vertrouwen is in onze samenleving flink in crisis. Niet dat we er niet naar verlangen. Integendeel. De meesten onder ons vinden het belangrijk om mensen om zich heen te hebben op wie ze kunnen vertrouwen. Toch hebben velen het steeds moeilijker om te vertrouwen in mensen en, ruimer, in het leven. Hoezeer ze ook verlangen om te kunnen vertrouwen, het is de argwaan die de bovenhand heeft. De enige die je echt kan vertrouwen ben jezelf , hoor je vaak. Toch heb je mensen die opmerkelijk vertrouwvol in het leven staan. Is het dan zo dat vertrouwen voorbehouden is voor een klein groepje geluksvogels? Ik denk dat je als mens niet of nauwelijks kan leven zonder vertrouwen. Positief uitgedrukt, dat het echt zinvol en soms gewoon nodig is om te vertrouwen. Ruimer, dat een bewuste en doordachte keuze voor vertrouwen je kan helpen om een meer vervullend en rijk leven te lei...
Meer lezen

Een passie die je met niets kan vergelijken

Afbeelding
“De ignatiaanse spiritualiteit leert ons aandachtig te worden voor onze persoonlijke ervaring en erop te reflecteren. God raakt elke mens. Centraal in de ignatiaanse spiritualiteit staat het geloof dat God de ziel van elke mens afzonderlijk raakt. Het enige wat we dienen te doen is dit opmerken, ernaar luisteren en handelen. Dit is de wijze waarop Ignatius God heeft ervaren in zijn eigen leven en bij het begeleiden van andere mensen in de Geestelijke Oefeningen. Ignatius was een man met een droom. Die droom was begonnen in Loyola, uitgezuiverd aan de Cardonerrivier en bevestigd in de kapel van La Storta. Ignatius geloofde dat God ook een droom heeft voor elk van ons en dat God die droom plant in het diepste van ons hart. Onze droom is een passie in ons die je met niets kan vergelijken. Het is een rusteloosheid die enkel maar tot rust kan komen in   God. Het gaat over de diepste verlangens van ons hart, de verlangens die ons leven vorm en zin geven. Ignatius leerde dit ...
Meer lezen

Pierre Teilhard de Chardin sj over de traagheid van God - citaat

Afbeelding
Durf vooral te vertrouwen in het traag werken van God. Van nature uit zijn we ongeduldig. We willen alles zo snel als mogelijk bereiken. Mocht het even kunnen, dan zouden we de tussenstappen willen overslaan. We zijn ongeduldig om op weg te gaan naar het onbekende, naar iets nieuw. Maar het is de wet van alle vooruitgang dat je doorheen periodes van onduidelijkheid moet gaan - en dat het behoorlijk lang kan duren. Ik vermoed dat dit voor jou niet erg verschillend is. Je gedachten ontwikkelen zich maar geleidelijk aan. Laat ze groeien. Laat ze hun eigen vorm vinden, zonder onnodige haast. Oefen geen druk uit - alsof je vandaag reeds zou kunnen zijn wat de tijd (dat wil zeggen de genade, omstandigheden die impact hebben op je goede wil) pas morgen voor jou voorzien heeft. Enkel God zou je kunnen vertellen wat deze nieuwe geest zachtjes aan in jou aan het bewerkstelligen is. Gun het onze God dat je gelooft dat zijn hand je leidt. Durft de angst aan van te voelen dat je in onzekerheid...
Meer lezen

"Vertrouwen in de liefde, eerder dan in mijn eigen zieligheid" - Vertrouwen (3/6)

Afbeelding
Voor de glossy LFK schreef ik een overweging over vertrouwen. In deze serie bied ienkele uittreksels aan. (3/6) Er is gradatie in vertrouwen. Het kleine kind dat voor het eerst fietst ziet met zijn eigen ogen dat papa of mama naast hem staat. Als ik mij kwetsbaar opstel tegenover een vriendin dan zie ik haar aanwezigheid, hoor ik haar stem, zie ik haar ogen en heb ik de precieze herinnering van haar voorbije woorden en daden. Er is nog wel risico. Maar er is tegelijk een stevig en betrouwbaar vangnet dat het makkelijker maakt om de sprong in het onbekende te wagen. Sommigen gaan wel heel ver in dat vertrouwen. Onlangs leerde ik Stefan kennen. Stefan is een Amsterdammer die enkele jaren geleden een hoge dwarslaesie kreeg. Van het ene ogenblik op het andere was alles beneden zijn hoofd verlamd. Zes maanden later ging Stefan opnieuw zelfstandig wonen, in een aangepaste woning. Nochtans was hij, volgens de regels van de geneeskunde, eigenlijk veroordeeld was om voortaan enkel n...
Meer lezen

Waarom sommige verdraagzaamheid helemaal geen verdraagzaamheid is

Afbeelding
Apathie ten aanzien van jezelf of iemand anders is een vorm van afwijzing van vrijheid en liefde van de ergste soort. Onverschilligheid is een uitdrukkingsvorm van oneigenlijke verdraagzaamheid:   je zegt van iemand dat je hem aanvaardt op zo’n manier dat je eigenlijk de boodschap geeft dat het absoluut geen belang heeft wie hij is. Liefde wil net het tegenovergestelde zeggen: dat je aanvaard wordt net omdat – en niet ondanks dat - je bent zoals je bent. Het is niet waar dat het er niet toe doet wat je doet. Het tegenovergestelde is waar: het is van het grootste belang. Als je liefde ervaart en echt aanvaard wordt dan gaat dit over liefde niet omdat mensen er minder om geven wie je bent, maar net omdat ze er maximaal om geven. Brian Busse sj
Meer lezen

Waarom zou je eigenlijk vertrouwen? (2/6) - Serie van Nikolaas Sintobin sj over vertrouwen

Afbeelding
Voor de glossy LFK schreef ik een overweging over vertrouwen. In deze serie bied ik je enkele uittreksels aan. (2/6) Zonder vertrouwen dreigt het leven moeilijk te worden. Eigenlijk wordt er voortdurend een beroep gedaan op ons vertrouwen. Ik kan dit blogje niet schrijven als ik niet ergens op vertrouw dat jij, lezer, op de een of de andere manier toch een klein beetje geïnteresseerd bent in mijn verhaal. Zeker weten doe ik het niet.     Een zekere dosis vertrouwen lijkt inderdaad een noodzakelijke basishouding te zijn in het leven. Het is, op de keper beschouwd, gemeenschappelijk aan alle mensen. Meer nog, misschien zegt vertrouwen wel iets over het mens zijn op zich.   Zeker als je de mens beschouwt als een wezen van relaties met andere mensen.     Nikolaas Sintobin sj
Meer lezen

Houdt Jezus eigenlijk wel van Maria? - Homilie van Nikolaas Sintobin sj voor deze zondag

Afbeelding
Hieronder vind je mijn preek voor deze zondag Wijsheid 9,13-18      Psalmen 90(89)   Filemon 1,9b-10.12-17      Lucas 14,25-33. Om de paar jaar ga ik Bieke bezoeken. Ze woont in de buurt van Grenoble, in een piepklein dorpje in de Alpen, aan het einde van een doodlopende weg. Bieke, ter plaatse beter bekend als kleine zuster Mia, is slotzuster in een grote gemeenschap van religieuzen die leven in de traditie van de kartuizers. Het leven van die vrouwen is radicaal. Ze leven in volledige stilte, en komen hun klooster niet uit. Eigenlijk zijn ze kluizenaressen die samenleven. Het grootste deel van de dag brengen ze door in afzondering, elk in haar eigen huisje. Meestal bidden, eten en werken op hun eentje. Niet omdat ze een hekel hebben aan elkaar. Wel omdat zij die afzondering beschouwen als een hulp om te kunnen leven in verbondenheid met God, en meer in het bijzonder met Jezus. Dit betekent bijvoorbe...
Meer lezen