Film

Deze dagen begeleid ik met twee medebroeders een retraite over “Geestelijke Oefeningen en film”. Concreet betekent dit dat de deelnemers niet alleen worden uitgenodigd om te bidden met schriftteksten, maar ook met beelden en thema's die ze oppikken uit de film die ’s avonds wordt geprojecteerd.

Wat Ignatius hiervan zou denken? Het lijkt me als een paal boven water te staan dat hij hier helemaal achter zou staan. Immers, ten gronde gaat het over een analoge dynamiek als bij het gebed met de Schrift. Met dit verschil dan dat de “filmtekst”, in tegenstelling tot de schrifttekst niet noodzakelijk en ook niet in dezelfde mate kan beschouwd worden als “geïnspireerd”.

Beide soort “teksten” hebben het vermogen om de tekst van het leven van de mens op te roepen en te bevragen. De beelden, herinneringen, voorstellingen, verlangens … die zij naar boven halen en bewust maken kunnen in de meditatie opengetrokken, uitgezuiverd en verfijnd worden. De ignatiaanse wijze om ermee te in gebed te gaan kunnen ze maken tot een vruchtbare vindplaats van God in het concrete leven. Net zoals een goede roman, een diepgaand gesprek of een authentiek getuigenis die dynamiek van verdieping en verinnerlijking op gang kunnen zetten.


Delen

Reacties

Anoniem zei…
Filmtekst kan de hertaling zijn van Schrifttekst. Waarom nu toch het ene onder / boven het andere plaatsen door de terminologie "geïnspireerd" te gebruiken? Het stoot mij tegen de borst. Het toont aan dat loskomen uit het in vakjes denken heel moeilijk is. Neem de waarde van taal en literatuur voor wat ze in zijn volheid aanbiedt.
Mogelijks gebruiken we de term "geïnspireerd" in een verschillende betekenis.

Aangaande de Bijbel wordt er doorgaans mee bedoeld dat de christelijke gemeenschap gelooft dat de bijbelteksten op een heel bijzondere wijze bezield zijn door God zelf. In die mate dat zij beschouwd worden als zijnde zijn eigenste Woord.

Vandaar dat de tekst van de Bijbel een unieke plaats inneemt in het leven van de gelovige gemeenschap.
Anoniem zei…
Ik begrijp je reactie. Maar waarom zouden woorden uit romans, uit films en waarom zou filmbeelden op een niet even bijzondere wijze als de Schriftwoorden bezield zijn door God?
De Schrift is literataire taal, geschreven door mensen die geloofden!
Kan die traditie niet voortgezet worden in hedendaags taalgebruik?
Voor christenen heeft de Bijbel een uniek statuut. Samen met de Traditie is het de plaats bij uitstek waarin de historische openbaring van God aan de mensen zijn spoor heeft nagelaten. Die openbaring vindt haar hoogtepunt in de incarnatie, ttz, in de persoon van Jezus. Vandaar dat christenen ervan uitgaan dat die openbaring op een bepaald ogenblik afgesloten is geworden: bij het overlijden van de laatste historische ooggetuigen (in de ruimste zin van het woord) van het leven van Jezus. Wat de Bijbel betreft, betekent dit dat zij voor christenen een bijzondere autoriteit heeft, als gepriviligieerde vindplaats van de openbaring van het wezen van God.

Nadien zijn er talloze kunstenaars geweest - net zo goed "gewone" mensen - die doorheen hun leven en werken iets van de oneindige schoonheid van God hebben laten weerschijnen of -klinken. Dat zal zo blijven en dat was ook reeds voordien zo. Het kan hierbij gaan over christenen, en ook over mensen die andere godsdienstige tradities aanhangen of nog over mensen zonder expliciete godsdienstige traditie.

Het begrip "heiligheid" heeft hier alles mee te maken.

Hoe rijk en uniek die producties en ervaringen ook mogen zijn, binnen de christelijke traditie kunnen zij, om hogervernoemde reden, niet hetzelfde statuut/autoriteit krijgen als de Heilige Schrift, het Woord van God.
Anoniem zei…
Ik durf me tot de groep van christenen rekenen. Ik geloof dat Jezus de incarnatie van God is en dat de Schrift een gepriviligeerde plaats is om God in Jezus aan het werk te zien en om Hem in Jezus te leren kennen.
Ik voel echter weerstand bij de gedachte dat de openbaring afgesloten is op een bepaald moment (zoals jij het nader omschrijft) en dat ervaringen van later in de tijd niet dezelfde autoriteit of statuut hebben. Waar halen christenen het recht om die uitspraak te doen? Het lijkt me zeer pretentieus als mens te kunnen bepalen hoe Gods openbaring in zijn werk gaat. Zijn wegen zijn ondoorgrondelijk voor de mens. En hiermee wil ik geen afbreuk doen aan de waarde van de Schrift, integendeel. De openbaring als een onophoudelijk gebeuren zien brengt de Schrift tot leven, maakt het tot een boek dat mensen hier en nu verder schrijven op diverse manieren.
Anoniem zei…
Ik ben geen theoloog. Maar toch zou ik willen reageren op de laatste bedenking van Anoniem. De redenering die je gebruikt om het theologisch argument van Nikolaas als pretentieus aan te voelen lijkt mij eveneens voor uw argument op te gaan. Je zou ook aan jezelf de vraag kunnen stellen: 'waar...[haal ik als christen] het recht om [mijn]uitspraak te doen.' En vervolgens aan jezelf het antwoord formuleren: 'Het lijkt mij zeer pretentieus als mens te kunnen bepalen hoe Gods openbaring in zijn werk gaat. Zijn wegen zijn ondoorgrondelijk voor de mens.'
Ik denk dat je er zo, strikt logisch argumenterend niet uitgeraakt. Je moet het inderdaad, zo begrijp ik althans Nikolaas, als een geloofspunt zien in het Christendom.
Reeds lang geleden heb ik eens de 'Grammar of Assent' gelezen van kardinaal Neuwman, een laat werk dat hijzelf als zijn belangrijkste boek zag. Ik herinner mij dat hij daar zeer uitgebreid een zeer boeiend, beeldend en beklijvend verloop schets van de openbaring.(Echt de moeite om te lezen.) De korte schets van Nikolaas sluit er, denk ik, zeer goed bij aan.

Meest gelezen

Ignatius van Loyola legt uit hoe je, met een té drukke agenda, toch je rust kan bewaren

Homo-zegen: heeft paus Franciscus zich vergist? Enkele bedenkingen van Nikolaas Sintobin sj

Hoe paus Franciscus reageert op zijn eigen, spontane woede - Homilie van Nikolaas Sintobin sj voor de derde zondag van de 40-dagentijd

Rik Torfs over jezuïetenhumor: het verschil tussen Kardinaal Müller en Nikolaas Sintobin sj

Over geluk dat niemand je kan afpakken - Het getuigenis van Etty Hillesum

Wat doet de Paus daar toch met die opgestoken vinger? - Heerlijke videobeelden

Het verschil tussen geestelijke vreugde en het “je lekker voelen”

Hoe handelen als je slecht nieuws krijgt: het voorbeeld van Ignatius van Loyola - Ignatiaans leiderschap (7/10)