Rik Torfs over waarom hij zo enthousiast is over het boek "Bidden met de Bijbel" van Nikolaas Sintobin sj
Er loopt nog even een speciale actie voor wie het boek nú koopt: 5€ korting en drie bijzondere kaarten met illustraties uit het boek. Klik daarvoor hier en betaal 24,99€ ipv 29,99€. Voer in de derde stap van de bestelling de kortingscode in. Dit is de code: 904-11587.
In 1976 maakte ik met een studiegenoot geregeld lange avondwandelingen in Leuven terwijl we over het leven plachten te praten. Onder meer over de dames van wie we droomden. Op een gegeven ogenblik, vreemd genoeg weet ik nog precies dat het in de Brabançonnestraat was, ging het plots over contemplatieve religieuzen. Mensen die veel bidden. “Nutteloos”, zei mijn vriend. “Bidden is een vlucht. Tijdverlies. Mensen, ook kloosterlingen, moeten gewoon werken.” Wat hij later tijdens zijn succesvol professioneel leven in Nieuw-Zeeland en Australië voorbeeldig heeft gedaan.
Ik ben mij dit gesprek uit een ver verleden altijd blijven herinneren. Reeds in 1976, toch een andere tijd die in veler ogen nog werkelijk christelijk was, leek bidden, ook voor verstandige jongeren, iets softs, een vlucht voor de werkelijkheid, een aanfluiting van het reële leven.
Bidden geldt ook in onze tijd, meer nog dan toen, als tegengesteld aan daadkrachtig handelen. Maar ook als tegengesteld aan scherpzinnig denken. Dus is bidden iets voor wie te dom is om te denken en te lui is om te doen. Kortom, fatsoenlijke mensen worden er niet graag op betrapt. Het leidt tot een deuk in de reputatie.
Komaf maken met clichés
En dan is er nu het boek van Nikolaas Sintobin ‘Bidden met de Bijbel. In de leer bij Ignatius van Loyola.’ Aardig aan het boek is dat het met de bestaande clichés grondig komaf maakt. Bidden is niet iets voor softies. Het heeft bovendien een hele reeks andere bevrijdende aspecten, waar de auteur dieper op ingaat.
Zo schrijft hij dat aan bidden geen voorafgaande voorwaarden zijn verbonden. Prachtig toch. Geen mission statement of intentieverklaring, geen bewijs van goed gedrag en zeden. Niemand wordt uitgesloten. Zonder ‘maar’ of ‘misschien’. Werkelijk niemand. Waar vind je dat nog in onze samenleving?
De zelfverloochening van een jezuïet
Mooi is hoe Nikolaas Sintobin bidden met de Bijbel beschrijft als een activiteit waarbij hart en verstand allebei belangrijk zijn. Ook die eenheid is niet vanzelfsprekend. We leven immers in een tijd die de rede en de wetenschap prijst maar die emoties nog belangrijker vindt. Emoties die de rede niet altijd ondersteunen, maar vaak onderbreken. De loskoppeling van hart en verstand, die vaak tot mentale ontreddering leidt, wordt in het gebed opgeheven. Als Sintobin moet kiezen, opteert hij toch voor het hart, wat voor een verstandige jezuïet een vorm van zelfverloochening moet zijn: “Bidden met de Bijbel is echter niet voorbehouden aan geleerde mensen. Ook jonge kinderen kunnen bidden met Bijbelteksten. Nog belangrijker dan het verstand is inderdaad het hart.” Alhoewel ook weer niet altijd, weet de auteur. “Mediterend bidden doet meer een beroep op het verstand. Bij contemplerend bidden ligt het zwaartepunt op het hart. Beide vormen van gebed hebben echter ook het andere vermogen nodig. Hart en verstand zijn complementair.”
Slim en niet soft
Het is de grote verdienste van Nikolaas Sintobin dat hij over bidden slimme en geen softe dingen zegt. Zijn boek geeft concrete tips. Hoe vaak bidden? Hoe lang? En wat doen je met de pijn in je leven? Die kun je in je gebed betrekken, schrijft de auteur. Maar dat werkt niet altijd. Dus kun je -en het is niet altijd gemakkelijk- ook kiezen voor het koelkastprincipe. Je bergt het hele zaakje op voor de duur van het bidden. De koelkast moet dan wel helemaal dicht. De kleinste kier volstaat om het pijnpunt weer naar buiten te laten komen.
Er staan vele passages in het boek die over bidden gaan maar tegelijk over het hele leven. Erg mooi zijn de overwegingen over de moeizame laatste vijf minuten van het gebed: “Bij ontmoetingen gebeurt het vaak dat pas bij het afscheid wordt uitgesproken waar het eigenlijk om gaat. Dat kan ook zo zijn bij het bidden. Het afsluitende gesprek kan het hoogtepunt zijn van de hele gebedstijd.”
Ignatiaans zonder het te beseffen
Op bladzijde 96 maakt Nikolaas Sintobin een onderscheid tussen de zogenaamde lectio divina die op de lectuur van de hele Bijbel slaat met het Woord dat leidend is, en de ignatiaanse manier van bidden met de Bijbel, waarbij de eigen ervaring primeert en voornamelijk verhalende teksten, vooral die over Jezus, aan bod komen. Tot mijn eigen ontsteltenis merkte ik dat ik geheel per ongeluk zelf die ignatiaanse methode verkies.
Nikolaas Sintobin werkt ze ook uit in talrijke teksten. Zo vraagt hij zich bij het verhaal van Zacheüs af hoe het komt dat de ontmoeting met Jezus het leven van de tollenaar ondersteboven haalt: “Wat raakt hem zo diep dat hij de helft van zijn bezittingen weggeeft? Wat raakt mij? Hoe zou ik reageren? Wat leert mij dit over Jezus?” Mooie vragen, de auteur stelt ze voortdurend. Persoonlijk valt mij overigens op dat Zacheüs weliswaar de helft van zijn bezittingen weggeeft, maar de andere helft niet. En dat Jezus hem niettemin prijst.
Met liefde geschreven
Het boek van Nikolaas Sintobin heeft iets directs. Het is een praktische gids, scherpzinnig geschreven en met liefde voor zowel het gebed als voor wie bidt. Dat is een eerste niveau waarop het kan worden gelezen.
Tegelijk zie ik een tweede niveau, dat van de mentale preventie. Ik bedoel dit. Als het in onze samenleving over fysieke gezondheid gaat, wordt de plek van preventie steeds prominenter. Niet ziek worden is even belangrijk als genezen. Veel bewegen, gezonde voeding, niet roken: allemaal dingen die sterk in de verf worden gezet. En terecht. Het is bijvoorbeeld goed dat er kookboeken verschijnen -de lievelingslectuur van de Vlamingen- waarin gezonde gerechten worden aangeprezen.
Kookboek voor mentale gezondheid
Misschien is ‘Bidden met de Bijbel’ wel een kookboek voor mentale gezondheid. Die staat in tijden van depressie en burn-out, en van talloze jongeren die heel ongelukkig zijn, in veel discussies centraal. De media zwijgen er niet over. Merkwaardig genoeg ontbreekt het preventieve luik daarbij haast volledig. De wachtlijsten bij de psycholoog moeten korter worden, horen we vaak. Akkoord, die kunnen niet kort genoeg zijn voor wie een psycholoog nodig heeft. Maar zoals er voor de fysieke gezondheid preventie mogelijk is, geldt dat net zo goed voor de mentale. Daarbij kan een evenwichtig spiritueel leven een rol spelen. Met bidden als een potentieel belangrijk onderdeel. Potentieel, want niets moet, veel kan.
In die zin schreef Nikolaas Sintobin een mentaal kookboek met bijhorende recepten. Geestelijk voedsel, goed voor hart en bloedvaten. De meeste mensen halen te veel kookboeken in huis, vaak in de hoop dat koken gezelligheid in huis brengt en de kwelgeest van het mentale lijden op een afstand houdt.
Nikolaas Sintobin biedt het ideale kookboek voor de geest. Achteraf hoef je de keuken niet eens schoon te maken, wat altijd een bron van ongenoegen kan zijn.
Rik Torfs
Reacties