De vier "speerpunten" van de jezuïeten wereldwijd - Luisterend leiderschap in het voetspoor van Ignatius van Loyola - Serie van Nikolaas Sintobin sj (7/7)

(7/7) Ignatiaans leadership: Een case study: de vier speerpunten

Ik zal nu, tot slot, illustreren wat deze gehoorzaamheidstraditie met de driehoek van luisteren, positief a priori en innerlijke vrijheid vandaag concreet kan betekenen.

 

In 2019 heeft paus Franciscus, op grond van die bijzondere gelofte van gehoorzaamheid, een nieuwe zending gegeven aan de jezuïeten voor de komende tien jaar. Wij noemen dit de vier speerpunten. Het zijn strategische richtlijnen inzake ignatiaanse spiritualiteit, sociale gerechtigheid, ecologie en jongeren. Zij zijn normerend voor al het werk van de Sociëteit van Jezus.

 

Deze vier speerpunten waren het eindpunt van een dynamiek die helemaal ingegeven is door de jezuïtische gehoorzaamheidscultuur. Het vertrekpunt was een wereldwijde bevraging aan de basis van de jezuïeten en hun partners in de zending. Dit leidde tot een proces van gemeenschappelijke onderscheiding dat bottom-up ging. Het geheel heeft drie jaar geduurd. Vervolgens werden uit de bevindingen door de algemene overste met zijn raad die vier speerpunten gedistilleerd. Pater Arturo Sosa, de algemene overste, heeft die uiteindelijk voorgelegd aan paus Franciscus. Deze laatste heeft ze, na persoonlijke onderscheiding en gebed, bekrachtigd en goedgekeurd.

 

Ik ervaar dit als een bijzonder gelukkig voorbeeld van hoe de gehoorzaamheid binnen de Sociëteit van Jezus idealiter kan werken. Ik stel vast dat in het werkveld die speerpunten ook daadwerkelijk als baken worden gebruikt. Ze sluiten namelijk aan bij wat er leeft aan de basis. Mensen zijn er blij mee. Door het feit dat die speerpunten gemeenschappelijk zijn aan tal van organisaties en structuren op het niveau van de Lage Landen en wereldwijd, is er doorlopend kruisbestuiving. Dit vergroot hun efficiëntie exponentieel. Ook dit is een belangrijk aspect van de gehoorzaamheid, in het bijzonder van de gehoorzaamheid aan de paus

 

Ik besluit. Ik hoop dat uit mijn inleiding blijkt dat de jezuïtische gehoorzaamheid niets gemeen heeft met karikatuur die men er soms maakt. De hoeksteen van het hele jezuïtische/ignatiaanse leiderschapsmodel is vertrouwen en loyauteit. Vertrouwen dat er echt geluisterd wordt. Vertrouwen dat mensen, welke ook hun plaats is binnen de organisatie, er helemaal voor gaan. Vandaar dat de ignatiaanse gehoorzaamheid samengaat met vrijheid. Vandaar ook dat dit model kwetsbaar is. Het is wellicht nog het meest eisend naar de leidinggevende toe. Van hem of haar worden veel geduld, mildheid, mensenkennis, nederigheid verwacht.

 

Ik hoop dat nu duidelijker is dat de grap die ik vertelde bij het begin veel waarheid bevat. Dat is eigen aan echte humor. Wellicht is het nu ook duidelijk geworden dat men toch niet de verloren schapen van Israël uitkiest om overste te worden. Uitzonderingen niet te na gesproken, uiteraard.

Nikolaas Sintobin sj