De wereldwijde paradox van het Kerstfeest - Homilie van Nikolaas Sintobin sj voor de kerstnacht

Heilige Kerstnacht: homilie voor de nachtmis

Jesaja 9,1-3.5-6        Titus 2,11-14           Lucas 2,1-14

Er is iets opmerkelijk aan het Kerstfeest. Aan de ene kant merken we dat de eigenlijke inhoud ervan jaar in jaar uit meer uitgevlakt wordt. Alle mogelijke groepen proberen er commercieel voordeel uit te halen. Tegelijkertijd blijkt het kerstfeest alsmaar te winnen aan populariteit. Wereldwijd. Ook in niet-christelijke landen. Dat zal wel iets zeggen over de efficiëntie van de marktetingtechnieken. Maar misschien zegt het nog meer over het Kerstfeest zelf. Zou het kunnen dat er een heel bijzondere aantrekkingskracht uitgaat van het Kerstfeest. Dat, ook al weten de meesten niet in detail waar het over gaat, dat het mysterie dat we in deze kerstnacht vieren raakt aan het diepste geheim tussen God en mens. God kan immers recht schrijven op onze kromme lijnen.

Het kerstverhaal zoals we het daarnet hoorden bij Lucas biedt een aantal leessleutels die de deur openen van dat mysterie.  Ik zal ze even met u bespreken.

1.      Het historisch karakter van het kerstverhaal:

Het is opvallend als je het verhaal van Lucas leest, hoeveel precieze historische details hij vernoemt in zijn relaas. Zo vernemen we dat het gebeuren zich afspeelt ten tijde van keizer Augustus, toen Quirinius landvoogd van Syrië was, dat er een volkstelling is, welke de precieze reisroute was van Jozef en Maria enzovoort. Dat alles in een superkort verhaal. Hier steekt een bedoeling achter. Inderdaad, Lucas wil benadrukken dat het kerstverhaal geen mythologisch verhaal is.  Sommige details zijn waarschijnlijk een reconstructie. Maar in essentie vertelt Kerst een historische gebeurtenis die heeft plaatsgevonden in de mensengeschiedenis. Christenen geloven dat Jezus echt bestaan heeft. Meer in het bijzonder,  geloven wij dat met de geboorte van Jezus, God een van ons is geworden.

Geen vrome droom. Geen ijdele hoop. Neen, een objectief gegeven dat zich op aarde heeft voorgedaan;  dat alle droom en hoop ver overtreft en  dat de loop van de geschiedenis blijvend heeft veranderd.

Geloven wij dit echt? Niet vanzelfsprekend.

2.      De omstandigheden: de mens in zijn kwetsbaarheid

Jezus wordt geboren in een stal, terwijl zijn ouders op reis zijn. Zijn bedje is een voederbak. De eerste bezoekers zijn zwervers. Kraaminrichtingen bestonden toen nog niet. Maar toch. Alles wijst erop dat, ook naar de normen van die tijd, Jezus in armoede en tegenslag wordt geboren.

God wilde mens worden. Niet om zijn goddelijke almacht nu  eens op een originele nieuwe manier te beleven. Zo in de zin van  “wat voor leuks zou ik nu eens kunnen verzinnen?” Wel om te delen in onze kwetsbaarheid, onze naaktheid, onze gebrokenheid, onze afhankelijkheid, onze hulpeloosheid, onze kleinheid. God is de de mensenwereld binnengekomen, niet in een luxehotel, maar wel in rauwheid van het menselijk bestaan.

Door dit ruige begin wordt meteen het hele heilsverhaal van de  Messias aangekondigd. In Jezus  gaat God zijn hemelse grootheid en ongenaakbaarheid loslaten. Hij gaat zich helemaal aan ons geven om net in die armoede en nederigheid de oneindige kracht van zijn liefde te openbaren. Wat dit  allemaal betekent beginnen  we  nu, tweeduizend jaar later nog maar amper te vermoeden. Het is gewoon letterlijk ondenkbaar. En tegelijkertijd voelt de hele wereld intuïtief aan dat dit raakt aan de diepste kern van het menszijn.

 Aan ons stelt het alvast de vraag of wij bereid zijn om op onze beurt ons te laten raken in onze kwetsbaarheid. Het is de kwetsbaarheid waarlangs God de wereld binnenkomt

3.      Het gaat over vreugde

Het derde kenmerk van het kerstfeest is misschien het meest eenvoudige en het sterkste.  Net zoals bij de aankondiging aan Maria en Jozef, verschijnt hier een engel. Die goddelijke boodschapper bekent meteen kleur als hij zegt:  “ik verkondig u een vreugdevolle boodschap”.  

De geboorte van Jezus gaat over vreugde. Kerstmis gaat ook over vrede, over hoop, over solidariteit,  over gezelligheid of verbondenheid. Maar hoe belangrijk die zaken ook zijn, ze komen op de tweede plaats.  De geboorte van Jezus is in de eerste plaats een eindeloze bron van vreugde. Zowel voor God als voor de mens. Vreugde  voor God omdat zijn diepste verlangen nu eindelijk kan vervuld worden. In het kindje Jezus kan God zich voortaan helemaal geven aan de mensen. Vreugde ook voor ons, mensen, omdat ook ons diepste verlangen nu vervuld kan worden. In het kindje Jezus kunnen wij voortaan God zien zoals Hij is, en kunnen wij van Hem rechtstreeks  en onvoorwaardelijk het leven en de liefde ontvangen.

Zijn wij bereid om ons te openen voor die vreugde? Zijn wij bereid om ons hart te openen voor de genade van de vreugde, om daarin te geloven, om daaruit te leven?

Beste broeders en zusters, wij hebben veel reden om dankbaar te zijn. Ook al zijn we ons daar vaak niet van bewust.  Ik wens u allen een vreugdevol Kerstfeest!